De Moskouse Lichatsjov-fabriek raakt haar nieuwste modellen niet meer aan de straatstenen kwijt en heeft ze inmiddels met fikse korting in de uitverkoop gezet.

De zwartglimmende Zil-limousine was ooit de trots van het politburo. De Sovjetleiders lieten zich maar al te graag in de gepantserde en kogelvrije wagen rondrijden. Menig Moskoviet herinnert zich nog dat in de Sovjettijd regelmatig doorgangswegen werden afgezet om een colonne Zils ruim baan te geven.

Het idee om met een Sovjetvariant op de Amerikaanse Buick-limousine te komen, was afkomstig van Stalin. Net als de Moskouse wolkenkrabbers waren de Zil-limousines vooral bedoeld om het imago van de Sovjet-Unie als sterke en onafhankelijke supermacht te versterken.

De eerste Zil zag het licht tijdens de slag om Stalingrad in 1942. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de productie pas goed op gang. In de hoogtijdagen van het communisme rolden er twee limousines per maand de fabriek uit, grotendeels met de hand in elkaar gezet. Meestal werden ze na tien jaar afgeschreven en vervolgens tot schroot verwerkt.

Behalve naar de Kremlin-leiders vonden de Zils ook hun weg naar staatshoofden van een aantal andere, meestal socialistische landen. Menig Oost-Europese partijleider reed in de prestigieuze Sovjetlimousine rond, en ook Fidel Castro en de Indonesische president Suharto behoorden tot de trotse bezitters.

Door de val van het communisme raakte de Zil-fabriek haar belangrijkste vaste afnemers kwijt. Na zijn intrek in het Kremlin besloot Boris Jeltsin namelijk de hem toegewezen Sovjetlimousine in te ruilen voor de veel modernere en comfortabelere Mercedes. Andere Kremlin-medewerkers en regeringsleden volgden hem al snel.

De productie van nieuwe Zils zakte daardoor in elkaar, terwijl het aanbod van afgedankte exemplaren juist toenam. Zo veilde de Russische geheime dienst FSB (de opvolger van de KGB) in de loop van de jaren negentig al haar Zil-limousines tegen afbraakprijzen. De tweedehands bakken vonden vooral gretig aftrek onder leidende figuren uit de Kaukasus en Azië, onder wie de sultan van Brunei.

Na het aantreden van president Poetin leek de neergang van de Zil aanvankelijk even gestopt. Waarschijnlijk in een poging de conservatieve krachten te paaien maakte Poetin demonstratief gebruik van de Sovjetlimousine, zoals een in 1963 voor Chroesjtsjov gebouwde en voor buitenlandse bezoeken bestemde Zil met witgerande banden. Maar de laatste tijd is Poetin vrijwel uitsluitend in een Mercedes te zien, evenals de rest van de Kremlin-medewerkers.

In een uiterste poging de dertien nieuwe onverkochte Zils -gelijk aan de huidige jaarproductie- alsnog aan de man te brengen, heeft de fabrikant de verkoopprijs onlangs aanzienlijk verlaagd tot slechts eenvijfde van de oorspronkelijke prijs.

Maar er hebben zich nog nauwelijks gegadigden gemeld. De bemiddelde Rus kiest voor de ruim 100.000 dollar die een nieuwe Zil nog altijd kost toch liever een snelle Mercedes of modieuze BMW, alle Sovjetnostalgie ten spijt.