Bent U door de coronapandemie ook anders tegen reizen gaan aankijken? Voordat alle beperkingen van kracht werden, besloot ik soms op donderdagavond pas de volgende dag naar Parijs af te reizen. Dat kan niet meer, dus ik probeer nu vanuit mijn leunstoel te reizen – elk reisverslag is voor mij een aanleiding om even te ontsnappen aan de grauwheid van de pandemie. Mede vanuit dat perspectief wil ik het mooie artikel over Florida in deze Terugblik in Uw aandacht aanbevelen. De auteur en zijn echtgenote gingen tijdens een bezoek aan de Amerikaanse staat Florida op zoek naar sporen van de Tweede Wereldoorlog. Die vonden ze en ze maakten daar ook mooie foto’s van.
In een fijn geschreven artikel wordt stilgestaan bij de moord op een brandweer-kapitein in Winterswijk. Waarom werd deze heer Meijer in koelen bloede doodgeschoten? Wat zat daar achter en heeft ooit iemand een serieuze poging ondernomen om de dader(s) te vervolgen? In het grote boek van de Tweede Wereldoorlog is dit natuurlijk een voetnoot, maar de auteur heeft er een artikel van gemaakt dat je in één adem uitleest.
In deze Terugblik drukken we ook een stuk af van een dagboek dat onze redacteur ooit min of meer bij toeval in zijn bezit kreeg. De echtgenote van een arts in Wassenaar beschrijft in deze fragmenten hoe zij het begin van de Tweede Wereldoorlog heeft ervaren. Het staat vol met fijne details en getuigt van een persoonlijke blik op de gebeurtenissen. Verder een interessant artikel over verzetsheld Jan van Hoof.
Wim Ravenhorst hoorde in mei 2012 tijdens het evenement Militracks in Overloon dat iemand een boek aan het schrijven was over de markante persoon Jan Willem Siebrand uit Kampen. Deze drankenhandelaar zou tijdens de oorlog een dubbelrol hebben gespeeld door zowel voor het verzet als voor de Duitsers te werken. Ravenhorst was direct nieuwsgierig, omdat zijn vader veel aan Siebrand te danken heeft gehad. Voor Terugblik ’40-’45 beschrijft hij hoe het verder afliep. Het gaat hier om het boek De zaak Siebrand. De omstreden dubbelrol van een drankenhandelaar in oorlogstijd, van de hand van Henk de Koning.
Jac. Baart schreef een bijdrage over het ‘vergeten’ bombardement op Rotterdam op 31 maart 1943, het zwaarste bombardement dat Rotterdam heeft getroffen na 14 mei 1940. Na lange tijd is het aan de vergetelheid ontrukt: er verschene al diverse publicaties over en in 1993 werd er een monument voor onthuld.
Een tweede artikel over bombardementen gaat over het ‘mysterieuze’ bombardement op Den Helder in de nacht van 24 op 25 juni 1940. De bewoners dachten dat het de Duitsers waren geweest, maar het waren Engels bommenwerpers die een aanval op de marinehaven uitvoerden. Overigens is Den Helder de meest gebombardeerde stad van Nederland. Hans Nauta geeft onder andere een nauwkeurig lijstje van de tijdstippen waarop die nacht de bommen vielen tussen 23.30 en 3.10 uur. De hele aanval duurde dus ruim drieëneenhalf uur.
Altijd interessant wanneer er onbekende foto’s uit de oorlog te zien zijn. Giesbert Oskam toont enkele opnamen uit zijn collectie met de vraag waar deze zijn genomen. Een of twee lijken gauw traceerbaar, de overige opnamen zijn moeilijker te plaatsen. Hint: Groningen, Brabant en Bunschoten.
Tot slot bevat dit nummer de uitslag van de ledenenquête, die in 2012 is gehouden plus enkele stukken voor de Algemene Ledenvergadering op 6 april 2013.
Een heel bijzonder meinummer van Terugblik ’40-’45.
Jacob Kloots was in mei 1940 werkzaam als conciërge van de Nationale Levensverzekeringen Bank in Rotterdam. Samen met zijn dochter, vrouw en zuster bracht hij die meidagen in de frontlijn door toen Rotterdam werd gebombardeerd en binnengevallen door de Duitsers. Daar was de familie Kloots op zichzelf geen uitzondering mee, maar wat het verhaal uniek maakt is dat zij tussen de Duitsers zaten in de enige voorpost die zijn gedurende de hele strijd om de Maasbruggen bezetten. En wat het helemaal opmerkelijk maakt is dat Jacob Kloots zijn relaas op verzoek van zijn werkgever op schrift stelde. Die dagboeken zijn Terugblik ’40-’45 ter beschikking gesteld door zijn dochter, mevrouw Joke Swaep-Kloots. Voor het delen van dit bijzondere verhaal zijn wij als redactie haar zeer erkentelijk.
Het dagboek van Jacob Kloots is een authentiek relaas van de eerste oorlogsdagen in Rotterdam zoals gezien door de ogen van een burger die, wrang gezegd, op de eerste rang zat. De tekst wordt onverkort weergegeven en is voorzien van een aantal unieke foto’s, die binnen, buiten en rond het gebouw van de NLB zijn gemaakt.
De middenpagina is geheel in kleur en toont een schilderij van P.J. Sterkenburg met acties van vaartuigen van de Koninklijke Marine bij de Maasbruggen (collectie Mariniersmuseum Rotterdam). Daarbij nog een prachtige kleurenprent van de hand van de rotterdamse kunstenaar Ton Hermans: een blik op Rotterdam uit het vliegtuig, vlak vóór de bommen los zouden gaan: “Zij die als laatsten de hele eeuwenoude stad ongeschonden konden zien, De Bevoorrechten.”
In een ander artikel memoreert Wim Oldenburg enkele Rotterdamse studenten, die in het verzet zijn omgekomen.
Verder recensies, nieuwsberichten en een korte aankondiging van nieuw verschenen boeken.
Deze aflevering van Terugblik ’40-’45 bevat twee interessante artikelen. Naar aanleiding van den tentoonstelling Trammend door de Puin in het OorlogsVerzetsmuseum in Rotterdam beschrijft Koos de Kramer een aantal aspecten van de Rotterdamsche Electrische Tramwegmaatschappij, de RET, tijdens de oorlog. Materieel en personeel hadden veel te lijden van de bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld ook door de Geallieerde luchtaanvallen. Er ontstond personeelskrapte, onder andere omdat de elektrische wissels in 1941 werden uitgeschakeld. Wanneer de trams die passeerden ontstonden er zulke felle vonken, dat ze konden worden gezien van uit de lucht. Een deel van de wissels werd toen handmatig bediend, waarvoor wisselwachters werden aangetrokken.
Dirk Docter hield een gesprek van Kees van Aken (90), die als ordonnans op Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau voer toen de oorlog uitbrak. De Maurits van Nassau lag op 11 mei 1941 op de Waddenzee en beschoot Duitse stellingen bij Kornwerderzand. Helaas werd het schip getroffen door Duits vuur, brak doormidden en zonk. Van Aken vertelt verder over zijn ervaringen als zeeman op de Hr. Ms Van Kinsbergen tijdens de oorlog. Het artikel is verlucht met foto’s en met fraaie afbeeldingen van beide schepen gemaakt door Wilbur Graphics.
Hans Onderwater beschrijft in een artikel de gevechten op de Barendrechtse brug van 13 mei 1940. Duitse tank deden op die datum een poging om de brug bij Barendrecht te veroveren om zo verder door te kunnen stoten richten Rotterdam, Delft en Den Haag. De tegenstand van Nederlandse militairen was heftig. Het verhaal wordt verteld aan de hand van Duitse en Nederlandse bronnen en is voorzien van unieke foto’s uit een privéverzameling.
R.E. Taselaar deed naspeuringen naar de Leidse verzetsman Jan Meeuwese, medewerker van de spionagegroep Packard. Meeuwse gebruikte een zender op drie verschillende adressen. Op 6 maart 1945 werd hij toevallig aangehouden door de Landwacht. Bij huiszoeking vond men belastend materiaal. Op 12 maart werd Meeuwse in op het Hofplein in Rotterdam geëxecuteerd.
De Documentatiegroep stelt zich ten doel de belangstelling voor en de beoefening van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, zijn oorzaak en zijn gevolgen, in de meest ruime zin te bevorderen.
Zij tracht haar doel te dienen met alle wettige middelen.
Op de ledenservice vindt u momenteel o.a. de scans van Terugblik ’40-’45 en een doorzoekbare index van alle artikelen. Vanaf september 1963. Ook is een rapportage van de Werkgroep Einde Verzameling in te zien.
Ter gelegenheid van ons jubileum hebben we in 2018 een verzamelband voor leden uitgebracht. Er passen twee jaargangen van Terugblik ’40-’45 in een band.
De Documentatiegroep ’40-’45 is in 1963 opgericht als vereniging van verzamelaars van documentatie en militaria, maar tegenwoordig is het merendeel van de leden geïnteresseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De Documentatiegroep ’40-’45 heeft zo’n 700 leden, niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland tot in Canada en Australië. Lid worden kost slechts EURO 45,- per jaar! (tot 21 jaar EURO 30,-, minimum leeftijd 16 jaar). Leden in het buitenland betalen daarbij een bijdrage in de portokosten. Daarvoor krijgt u 11x per jaar het blad Terugblik ’40-’45, kunt de beurzen bezoeken en kunt u deelnemen aan excursies. Voor meer informatie kijk onder ‘Vereniging‘.
Opzeggen
Opzeggingen van het lidmaatschap uitsluitend schriftelijk of per e-mail vóór 3 december aan het adres van de secretaris van de vereniging. Het adres staat in Terugblik onder colofon.
Kan ik per maand opzeggen?
Nee, Documentatiegroep ’40-‘45 is een vereniging. en opzeggen is alleen per kalenderjaar mogelijk.
Deze aflevering van Terugblik ’40-’45 bevat twee interessante artikelen. Naar aanleiding van den tentoonstelling Trammend door de Puin in het OorlogsVerzetsmuseum in Rotterdam beschrijft Koos de Kramer een aantal aspecten van de Rotterdamsche Electrische Tramwegmaatschappij, de RET, tijdens de oorlog. Materieel en personeel hadden veel te lijden van de bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld ook door de Geallieerde luchtaanvallen. Er ontstond personeelskrapte, onder andere omdat de elektrische wissels in 1941 werden uitgeschakeld. Wanneer de trams die passeerden ontstonden er zulke felle vonken, dat ze konden worden gezien van uit de lucht. Een deel van de wissels werd toen handmatig bediend, waarvoor wisselwachters werden aangetrokken.
Hans Onderwater beschrijft in een artikel de gevechten op de Barendrechtse brug van 13 mei 1940. Duitse tank deden op die datum een poging om de brug bij Barendrecht te veroveren om zo verder door te kunnen stoten richten Rotterdam, Delft en Den Haag. De tegenstand van Nederlandse militairen was heftig. Het verhaal wordt verteld aan de hand van Duitse en Nederlandse bronnen en is voorzien van unieke foto’s uit een privéverzameling.
