Fort Altena, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, is formeel nog eigendom van de rijksoverheid (Domeinen), maar binnenkort vindt de formele overdracht plaats aan het Brabants Landschap; de symbolische prijs bedraagt een euro.
Brabants Landschap, de Stichting Militair Erfgoed en NV Monumenten Fonds Brabant hebben inmiddels in hoofdlijnen een plan klaar om het fort te restaureren. Met name Monumenten Fonds Brabant heeft gekeken naar de mogelijkheden voor restauratie, beheer en exploitatie van het fort. Directeur B. Wijers ziet vooral in het hoofdgebouw kansen voor ‘hoogwaardige horeca’, gekoppeld aan vergaderfaciliteiten, exposities etc. "Met de opbrengst daarvan kunnen we andere gebouwen als de kazernes gaan aanpakken", aldus Wijers. "Die kunnen we een functie geven in het kader van het project rond de Nieuwe Hollandse Waterlinie."
Er hebben zich volgens J. Baan, directeur Brabants Landschap, verschillende kandidaten gemeld die iets willen gaan doen in het fort. "Maar de gesprekken zijn nog niet gestart."
Overigens heeft de gemeente Werkendam, die het bestemmingsplan zal moeten wijzigen, vorig jaar al aangegeven niets te zien in bijvoorbeeld een hotelfunctie.
Poort
Het hoofdgebouw valt onder Monumentenzorg. R. de Jong van die Rijksdienst benadrukt dat bij de restauratie een duidelijke link moet blijven met het omliggende gebied en de omliggende wegen. "Forten waren verdedigingswerken, van waaruit de oprukkende vijand aangepakt moest kunnen worden. Dat moeten we voor de bezoekers zichtbaar maken." De Jong spreekt in dat verband zelfs van de ‘Poort naar Brabant’.
Dat laatste zou mooi kunnen aansluiten bij de ideeën die binnen de Gebiedscommissie Wijde Biesbosch leven voor een zogeheten ‘groene poort’, waar toeristen het Land van Heusden en Altena binnen komen.
De Jong wijst erop dat Fort Altena een bepaalde ontwikkeling heeft gekend. Zo zijn in de jaren vijftig, ten tijde van de Koude Oorlog, drie mobilisatieloodsen gebouwd. "De vraag is hoe we daarmee omgaan. Die ontwikkeling mogen we niet verdoezelen."
Mede om die vraag te beantwoorden brachten allerlei betrokkenen gisteren een bezoek aan het fort. Er lijkt overeenstemming om twee van de drie loodsen (aan de ‘achterzijde’ van het complex) te gaan slopen. Daardoor zou het fort deels kunnen worden teruggebracht in de oorspronkelijke staat, en kan onder een deel van de wallen een ondergrondse zaal komen voor bijvoorbeel een centrale keuken.
Overigens ziet het Brabants Landschap graag dat ook ‘rust’ een plekje krijgt in -een nieuwe bestemming van Fort Altena. Districtsbeheerder H. Schep wijst op de vogelsoorten die in en rond het fort voorkomen, zoals de ijsvogel, de groene specht en uilen.
Subsidies
De plannen voor het fort -worden nu verder uitgewerkt, waarbij gezocht gaat worden naar subsidiemogelijkheden. In dat verband is het wellicht niet onbelangrijk dat gisteren ook Brabants gedeputeerde -R. Augusteijn een kijkje -nam en onder de indruk raakte van het fort. Hij sprak van een ‘goed plan’.
"Het -plan rond dit fort is een van de eerste concrete uitwerkingen van het project rond de Nieuwe Hollandse Waterlinie. We zijn daar als provincie nauw bij betrokken, -vanuit ruimtelijke ordening, cultuur en dus ook financieel." Directeur Baan van Brabants Landschap verwacht dat uitvoering van het plan voor het fort, al snel twee jaar kan duren.
FORT ALTENA
Fort Altena is ook bekend als Fort aan de Uppelsedijk.
Het oudste deel dateert uit 1847.
Tussen 1878 en 1880 is het fort flink uitgebreid.
Tijdens de mobilisaties van 1870 en 1914-1918 waren er manschappen gelegerd.
In 1939-1940 zijn enkele betonnen beton groepsschuilplaatsen gebouwd, in de jaren vijftig mobilisatieloodsen en rond 1960 enkele magazijnen.
Na de Duitse bezetting was het fort in gebruik als interneringskamp voor opgepakte NSB’ers.
Vanwege de militaire -functie was het fort tot voor kort voor niemand toegankelijk.
In een gedeelte van het oude complex zijn voor een fort opvallend veel moderne voorzieningen aangebracht. Dit houdt verband met Gladio, een zeer geheime militaire dienst, die Fort Altena in het verleden als onderkomen had.
