Op 19 juli 2024 opent in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork de striptentoonstelling Het Onvoorstelbare Verbeeld. Hiervoor maakten tien getalenteerde eigentijdse stripmakers met verschillende achtergronden en leeftijden uit onder meer Nederland, Duitsland, en België vanuit hun eigen perspectief een verhaal in de context van drie voormalige nazi-concentratiekampen uit hun eigen (buur)land: Neuengamme in Duitsland, de Dossinkazerne in België en kamp Westerbork. Tegelijkertijd verschijnt de Graphic Novel Het Onvoorstelbare Verbeeld in vier talen (Duits, Engels, Frans en Nederlands).
De tien hedendaagse striptekeningen vormen het hart van het project. In de tentoonstelling en de Graphic Novel worden de tekeningen van context voorzien door historische voorwerpen, bijzondere (audiovisuele) fragmenten van zowel experts als ooggetuigen van de verschrikkingen, informatie over het maakproces en de motivatie van de tekenaars.
Tachtig jaar oude strip Aan de basis van Het Onvoorstelbare Verbeeld ligt een tachtig jaar oude strip die enige tijd geleden in een Amerikaans archief ontdekt werd. In een poging enigszins voorstelbaar te maken wat zich in het hart van Europa voltrok verbeeldde August M. Froehlich in 1944 wat er gebeurde na de aankomst van een deportatietrein. De strip werd begin 1945 gepubliceerd terwijl de meeste Duitse vernietigingskampen nog volop in bedrijf waren.
Samenwerking Het Onvoorstelbare Verbeeld betreft een samenwerking tussen het Herinneringscentrum kamp Westerbork en (inter)nationale partners Kazerne Dossin, Gedenkstätte Neuengamme, NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en uitgeverij Scratch Books.
De tentoonstelling is tot 1 september te zien in Herinneringscentrum Kamp Westerbork, daarna zal het doorreizen naar Kazerne Dossin in België en vervolgens naar Gedenkstätte Neuengamme in Duitsland. De Graphic Novel Het Onvoorstelbare Verbeeld is vanaf eind juli verkrijgbaar.
Opening van de tentoonstelling Het openingsprogramma van Het Onvoorstelbare Verbeeld begint vrijdag 19 juli om 14:00 uur. Pers is van harte welkom.
Aanmelden kan via pr@kampwesterbork.nl of 06-15445969. Let op: het openingsprogramma is in het Engels.
Program
14.00 Welcome
14.05 Interview – Telling the story of persecution with comics Kees Ribbens, Erik de Graaf, Ansgar Karnatz, Bas Kortholt
14.20 Musical Intermezzo – Simon Gronowski Lars van der Meer & Roman Bochkov (Prins Claus Conservatoire)
14.25 Interview – The works B. Carrot, Guido van Driel, Jeroen Janssen, Melanie Kranenburg & Kees Ribbens
14.40 Musical Intermezzo – Lex van Weren Lars van der Meer & Roman Bochkov (Prins Claus Conservatoire)
14.45 Interview – The works Milan Hulsing, Sterric, Tobias Dahmen & Kees Ribbens
15.00 Graphic novel ceremony, end of presentation, & visit to exhibition
De betrokken striptekenaars zijn Erik de Graaf, Melanie Kranenburg, Sterric, Jennifer Daniel, B. Carrot, Wide Vercnocke, Milan Hulsing, Tobi Dahmen, Jeroen Janssen & Arezoo Moradi en Guido van Driel. ‘Het Onvoorstelbare Verbeeld’ is mede mogelijk gemaakt met financiële bijdragen van Dutch Culture, het Mondriaan Fonds, de Nederlandse Ambassade in België en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.
Het levensverhaal van Kurt Alfred Warschauer – pag. 4 Geheimen bij de Mulrabrug in Hoog-Keppel – pag. 13 Valor Without Arms Onbewapend iets betekenen (ook in oorlogstijd) – pag. 19
Zoals ieder jaar, vertrokken wij nu ook weer vroeg vanuit Breda en wel om 06.00 uur.
Via de Pont de Normandie bereikten we s ’middags Pegasus Bridge bij Benouville.
Omdat het dit jaar precies 80 jaar geleden is dat de invasie plaatsvond, was het bijzonder druk.
Een Amerikaanse Pipes and Drums-Band speelde verschillende bekende nummers zoals “Scotland the Brave” en marcheerde over de brug. Deze gelegenheidsband was samengesteld uit Brandweermensen die uit allerlei staten kwamen.
Deze plek is beroemd geworden door de acties van het “Oxfordshire en Buckinghamshire Light Infantery Regiment”, zij veroverden in de nacht van 5 op 6 Juni 1944 de strategische bruggen over de rivier de Orne en Het Caen-Kanaal.
De originele brug en een replica van een Horsaglider zijn te zien achter het museum.
Het volgende doel is de Britse militaire begraafplaats in Ranville.
De eerst gesneuvelde Britse militair was Danny Brotheridge, hij stierf aan zij verwondingen opgelopen in de strijd om de brug.
Hij ligt begraven naast de kerk van Ranville, aan de andere kant van de kerk is de grote Britse militaire begraafplaats met zo’n 2565 graven.
Een bijzonder graf is dat wel van Emile Corteil, hij sneuvelde op 6 juni 1944 samen met zijn “parahond” Glenn.
Beiden hebben hun laatste rustplaats gevonden in hetzelfde graf.
Daarna richting hotel waar we de komende dagen zullen verblijven
Woensdag 5 Juni.
Omdat de verwachting was dat het ontzettend druk zou worden in Ste Mere Eglise, gingen we vroeg op pad, om 08.15 uur.
Aangekomen werd al gauw duidelijk dat parkeren wel een ding zou worden.
We kwamen makkelijk door de eerste controle.
Even verderop bij de rotonde die gedeeltelijk afgezet was met grote betonblokken, kregen we controle van een beveiliger die ons vroeg of er veteranen in de bus zaten.
Die hadden we ook!! Uiteraard niet van WO2 maar latere conflicten.
We mocht de bus dus parkeren op de daarvoor bestemde plaats.
Evenals vorige jaren was er ook weer een groot reanactment-kamp (Camp Geronimo) achter het museum.
Waren er vorig jaar al flink wat historische voertuigen, nu waren er bijna twee keer zoveel!!
Ik telde maar liefst 10 Shermantanks, een Stuarttank en een Hellcat.
Ook hier weer veel gezelligheid!
Het volgende item op het programma zou “La Fiere: zijn met het standbeeld van “Iron Mike”.
Echter bleek dat alles zo was versperd dat dit onmogelijk was.
Dus leek op dat moment de Batterijen van Azzeville of die van Crisbecq een goed alternatief was.
Normaal gesproken zou het daar redelijk rustig zijn geweest, ware het niet dat er parachute droppingen in dit gebied waren gepland.
Dan maar richting Utah Beach.
Op weg hier naartoe lag Manoir de Brecourt met een monument dat de acties van Majoor Dick Winters herdacht. Hier werden 5 grote Duitse kanonnen uitgeschakeld door de para’s van de 101ste Airborne ( 506 Regiment. Easy Company). Dus een korte stop was wel op zijn plaats.
Gelukkig was het bij Utah Beach
Niet zo druk. We konden dus daar uitgebreid tijd nemen om zowel museum als strand te bezoeken.
Op Utah Beach bevond zich net op dat moment. Een groep veteranen.
Net voor de strandingang zat een veteraan die met zijn rollator niet op het strand kon komen.
Een van de begeleiders van deze groep vertelde dat deze veteraan gevochten had in Oostenrijk.
In de groep was een veteraan van 105 die op Omaha Beach was geland op D-Day.
Mij werd verteld dat deze krasse man, zich geestelijk en lichamelijk nog een stuk jonger voelde, hij golfde nog drie keer per week.
Net voor het museum was iemand die gekleed was als een lid van de Franse Gendarme uit WO2.
Ik mocht samen met hem op de foto.
Toen weer richting Bayeux.
Donderdag 6 Juni.
Op deze speciale dag was het voor een groot deel van het invasiegebied verplicht om een speciaal vignet op voorruit van auto of bus te voeren.
Alleen dan mocht je je in het gebied verplaatsen.
De snelweg van Caen naar Isigny was compleet verboden terrein dus wilde je ergens naar toe dan maakte je gebruik van een andere weg.
Vanwege deze handicap, had ik besloten dat de batterijen van Longues sur Mer, die dichtbij lagen, een prima site was om te bezoeken.
Onderweg hiernaar toe, bezochten we de Britse Militaire begraafplaats bij Ryes.
Hier liggen, naast 1 Pool en 335 Duitsers. 652 gesneuvelden van het Britse gemenebest.
Op dit ereveld liggen, naast elkaar, twee broers, Robert en Joseph Casson.
Robert werd bij de landing op Juno Beach al in de boot geraakt en stierf ter plaatse, hij kreeg een zeemansgraf. Echter op 19 Juni spoelde zijn lichaam aan en werd hij begraven bij een strandmuur bij St Aubin sur Mer. Later werd hij herbegraven op Ryes Cemetery.
Toen de moeder op 17 en 18 Juli bericht kreeg dat beide broers gesneuveld waren (Joseph op 27 Juni), deed zij een verzoek om Joseph, die op een andere begraafplaats lag, over te brengen naar Ryes en te worden begraven naast zijn broer. Aan dat verzoek werd op 13 November van datzelfde jaar voldaan.
Longues sur Mer is wel een van de meest bezochte plekken in deze streek.
In de 4 geschut bunkers stonden stukken scheepsgeschut van 150 mm die een ernstige bedreiging vormden voor de invasiestranden.
De kanonnen werden, na een vuurgevecht met geallieerde schepen voor de kust, op 6 Juni 1944 uitgeschakeld en de batterij werd de volgende dag veroverd door de Britten.
Uniek is dat in 3 van deze bunkers nog een compleet kanon staat.
De vuurleiding bunker aan de rand van de kust is ook nog bewaard gebleven.
Voordat we terug naar Bayeux gingen, bezochten we het Musee des Epaves (wrakkenmuseum).
Gedurende 35 jaar heeft eigenaar van dit museum “oud ijzer” uit zee naar boven gehaald om als schroot verkocht te worden. Vanwege het feit dat er een aantal complete tanks en delen van schepen bij waren. heeft hij gezorgd dat die geconserveerd werden en buiten of binnen tentoongesteld werden,
Binnen is er een overvloed van opgedoken zaken van vaar- en voertuigen die voor de kust gezonken waren tijdens de invasie.
Vrijdag 7 Juni.
Onze laatste dag alweer.
Richting Breda, maar onderweg bekeken we nog de Batterie Todt bij Audginghen.
Een reusachtige bunker die onderdeel uitmaakte van de Atlantikwall.
Naast het museum een stuk spoorweggeschut, uniek in Europa.
S ’Avonds waren we net na 7 uur weer in Breda zonder noemenswaardig oponthoud.
Deze reis ook een aantal veteranen gezien waarvan sommigen al meer dan 100 jaar oud zijn!!
Volgend jaar gaan we van 5 t/m 8 Juni, ik weet zeker dat het dan een heel stuk rustiger zal zijn.
Dan is er voldoende tijd en gelegenheid om weer allerlei interessante plekken te kunnen bezoeken.
De NSB keerde zich niet alleen tegen Joden, maar ook tegen patiënten met erfelijke ziekten.
Deze week is het boek Het antisemitisme van de NSB verschenen. Schrijver en lid van onze vereniging Harold Makaske schetst aan de hand van citaten en illustraties de ontwikkeling van de Jodenhaat van Anton Musserts beweging vanaf de oprichting in 1931 tot het naoorlogse proces tegen Mussert. Ook wordt aandacht geschonken aan de reac-ties van politici en kranten op de Jodenhaat’. ‘Wat opvalt, is dat de kranten uit de jaren dertig vrijwel unaniem het antisemitisme van de NSB veroordeelden’, aldus de schrijver.
De NSB, opgericht in 1931, was aanvankelijk niet antisemitisch en hield ze zelfs speciale bijeenkomsten voor Joodse leden. Dat veranderde binnen enkele jaren. Voor de Duitse inval in mei 1940 was de organisatie al zo geradicaliseerd dat Mussert voorstelde een groot deel van de Joden uit Nederland te verbannen.
Makaske ontdekte dat de NSB zich niet alleen tegen de Joden richtte, maar ook tegen zieken en gehandicapten met erfelijke afwijkingen. Deze door de nationaalsocialisten zo-genoemde ‘minderwaardigen’ zouden verplicht moeten worden gesteriliseerd. ‘De NSB was veel radicaler dan vaak in boeken wordt beschreven. Nationaalsocialisten zagen niet alleen bepaalde bevolkingsgroepen als minderwaardig, maar discrimineerden daar-naast eigen volksgenoten’, zegt Makaske.
Harold Makaske (1964) studeerde rechten en politicologie en werkte jarenlang in politiek Den Haag. In 2023 verscheen zijn boek Zwarte propaganda over de Nederlandsche Na-tionaal-Socialistische Uitgeverij (NENASU) van Anton Mussert.
V1’s rond Warnsveld en Zutphen – pag. 4
Die akelige V1’s !!! – pag. 5
Mijn herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog [3] – pag. 8
Ergens in Nederland – pag. 9
British army film & photographic unit – pag. 12
Het dagboek van Hannes van Toor – pag. 16
Een stil protest in Rood, Wit en Blauw [1] – pag. 20
Wie waren de mannen die gevangen zaten in het bijna vergeten kamp Erika, in de bossen bij Ommen? En wat hebben ze daar meegemaakt? Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen er zo’n 7000 voornamelijk niet-Joodse mannen terecht in dit extreem gewelddadige Duitse concentratiekamp in Overijssel. Toch is de herinnering aan kamp Erika uit het collectieve geheugen verdwenen.
Dirk Docter en Herman Noordegraaf besloten een fotoboek over Schiedam tijdens de Tweede Wereldoorlog samen te stellen, vanwege de impact van de Duitse bezetting en geallieerde bombardementen op de stad. “Het was niet leuk om hier te wonen tijdens de oorlog,” zegt Docter. Ze willen de herinnering aan deze tijd levend houden voor toekomstige generaties.
In de jaren negentig werkten Docter en Noordegraaf samen aan een ander boek over Schiedam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hier kregen de heren veel reacties op. Ze besloten dan ook een nieuw boek uit te brengen waar vooral veel foto’s uit deze tijd in staan.
Tijdens het schrijfproces stuitten de heren op vele verhalen. “Een van de verhalen gaat over het kringhuis van de NSB op de Lange Haven. De oprichter, Cornelis Van Geelkerken, is daar geweest om een rede te houden,” vertelt Noordegraaf. “Voor de oorlog was het al een druk bezocht kringhuis en zelfs Anton Mussert schijnt er geweest te zijn.”
Wilhelminaplein
Tijdens de oorlog moesten alle straatnamen in Nederland die verwezen naar nog levende leden van het koningshuis vervangen worden. Zo heette bijvoorbeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog de Julianalaan ineens de Emmalaan. “In de Gorzen heb je het Wilhelminaplein, wat is vernoemd naar de vrouw van de aannemer die het plein gebouwd heeft. De Duitsers wilden dat niet geloven, dus moest het plein een andere naam krijgen,” zegt Noordegraaf.
In de dagen rond 4 mei halen de heren de boeken uit de kast en brengen ze de gebeurtenissen die in Schiedam hebben plaatsgevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog extra onder de aandacht. “We zeiden na de bevrijding ‘Dat nooit meer’, maar als je nu om je heen kijkt hebben we er niet veel van geleerd,” zegt Docter. “We moeten hen herdenken die ons leven voor de vrijheid hebben gegeven.”
25 Mei 2024 van 9.00-14.00 uur Regioboekenmarkt in de Koningshof, Uiverlaan 20, Maassluis
Er zijn diverse boekenmarkten in de regio, maar er was geen gespecialiseerde markt met regioboeken. De organisatoren vullen dit gat in de tweedehands boekenmarkt voor de vijfde keer met een regiobeurs.
Wat hebben wij te bieden? Behalve veel kwaliteitsboeken over Rotterdam zijn er ook publicaties te koop over Schiedam, Vlaardingen, Maassluis, het Westland en (nieuw!) Den Haag tegen redelijke prijzen.
De bezoekers vinden er een ruime selectie van boeken over hun woonplaatsen over diverse onderwerpen: vooroorlogs, de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse wederopbouw, architectuur, fotoboeken, haven, scheepvaart, voetbal en recente geschiedenis.
De toegang is gratis.
Zoekt u een bepaald boek? Laat het ons weten viaolliesenior@hotmail.comen wij geven het door aan onze standhouders!
Tijdens de jaarlijkse lintjesregen zijn acht Barendrechters koninklijk onderscheiden.
Het was voor burgemeester Ronald Schneider de eerste keer dat hij bij deze gelegenheid een Koninklijke onderscheiding mocht opspelden. Ad Rietdijk, Cees van der Meer, John van Neuren, Norman Poulina, Maritza Poulina en Hennie Van de Steeg-van Eijs zijn benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hans Onderwater is bevorderd van Lid naar Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Lt-Kol. André Smits is benoemd tot Ridder met de zwaarden in de Orde van Oranje-Nassau. Deze inwoners kregen de Koninklijke onderscheiding omdat zij zich geheel vrijwillig en geruime tijd ten dienste van de samenleving hebben ingezet.
Hans Onderwater
Hans Onderwater is in 2005 benoemd Lid in de Orde van Oranje-Nassau en is bevorderd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Onderwater heeft zich gedurende de afgelopen 50 jaar op vrijwillige basis zeer uitvoerig ingespannen voor de samenleving. Op een zodanige wijze dat hij daarvoor niet alleen lokaal, maar ook nationaal en zelfs internationaal erkend en geprezen wordt. Hij heeft in die periode nationale en internationale activiteiten ontplooid in het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Tientallen historische boeken en artikelen, vooral over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, staan op zijn naam. Hiervan zijn vele boeken en artikelen internationaal uitgebracht.
Hans Onderwater was van 1977-2007 gemeentearchivaris van Barendrecht en werkt sinds zijn pensioen in dat jaar als Stadshistoricus van de gemeente. Daarnaast was hij 40 jaar werkzaam in het basis- en voortgezet onderwijs. Hij is dé drijvende kracht achter de permanente herdenking van een aantal internationaal gesneuvelde militairen tijdens de oorlog. Zoals Australische piloot Jack Dawson Green en de Nieuw Zeelandse piloot Keith Malcolmson. Jack Dawson Green wordt jaarlijks herdacht met de Australische ambassadeur en kinderen van de Rehobôthschool, waar Hans Onderwater als vrijwilliger wekelijks lesgeeft. Leerlingen van diezelfde school onderhouden ook het graf. Hans heeft zich succesvol ingespannen voor de identificatie van zeven Britse gesneuvelden, waardoor zij nu een officieel een oorlogsgraf hebben. Wijlen Queen Elizabeth, heeft hem benoemd tot Member of the British Empire (MBE).
Hans Onderwater was voorzitter van het herdenkingscomité voor operatie MANNA: de voedseldropping in 1945, het begin van het einde van de hongersnood. Verder vervulde hij bestuursfuncties bij het Nederlands Kustverdedigingsmuseum, het Museum Rotterdam 4045-Nu, de Documentatiegroep 4045 en Stichting Voedsel en Vrijheid. Onderwater is sinds 1985 ‘History Officer’ van het Britse No.2 (Army Co-Operation) Squadron RAF, erelid van de Bomber Command Association, de Manna Association, de International Manna-Chowhound Association, No.600 (City of Londen) Squadron, No.603 (City of Edinburgh) Squadron en het Canadese Royal Regina Rifle Regiment in Regina, Saskatchewan, Canada. Hij is lid van verdienste van de Documentatiegroep 4045, waarvan hij tijdens zijn lidmaatschap van ruim 40 jaar ook voorzitter was. Hij diende ruim 25 jaar bij het Korps Nationale Reserve van de Koninklijke Landmacht.
Daarnaast zet hij zich in als mantelzorger, vrijwilliger bij de PKN-kerk te Barendrecht, lid en secretaris van de Maatschappelijke Adviesraad Barendrecht en vele andere activiteiten op maatschappelijk gebied. Op dit moment schrijft Hans Onderwater met drie vrienden aan het boek 100 jaar Bethelkerk, wat in mei 2025 wordt gepubliceerd. Voorts is hij een veelgevraagd spreker in Nederland, Groot-Brittannië, de VS, Canada, Australië en Nieuw Zeeland, waar hij regelmatig spreekt over vele aspecten van de 2e wereldoorlog in ons land. Zo gaat hij regelmatig naar het WW2 Museum in New Orleans, waar hij mede betrokken was bij het samenstellen van het deel van de filmserie Masters of the Air over de Amerikaanse voedseldropping (Chowhound), en geeft hij lezingen van het Britse Royal College of Defence Studies in Seaford House, Londen
Bij de uitreiking van de onderscheiding was ook de ambassadeur van Australië aanwezig. Onderwater is sinds 1988 verantwoordelijk voor de contacten met de nabestaanden van de in Barendrecht begraven Warrant Officer Jack Dawson Green. Diens graf wordt als ruim 20 jaar verzorgd door de oudste leerlingen van de Rehobôth basisschool in Barendrecht.
De Documentatiegroep stelt zich ten doel de belangstelling voor en de beoefening van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, zijn oorzaak en zijn gevolgen, in de meest ruime zin te bevorderen.
Zij tracht haar doel te dienen met alle wettige middelen.
Op de ledenservice vindt u momenteel o.a. de scans van Terugblik ’40-’45 en een doorzoekbare index van alle artikelen. Vanaf september 1963. Ook is een rapportage van de Werkgroep Einde Verzameling in te zien.
Ter gelegenheid van ons jubileum hebben we in 2018 een verzamelband voor leden uitgebracht. Er passen twee jaargangen van Terugblik ’40-’45 in een band.
De Documentatiegroep ’40-’45 is in 1963 opgericht als vereniging van verzamelaars van documentatie en militaria, maar tegenwoordig is het merendeel van de leden geïnteresseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De Documentatiegroep ’40-’45 heeft zo’n 700 leden, niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland tot in Canada en Australië. Lid worden kost slechts EURO 45,- per jaar! (tot 21 jaar EURO 30,-, minimum leeftijd 16 jaar). Leden in het buitenland betalen daarbij een bijdrage in de portokosten. Daarvoor krijgt u 11x per jaar het blad Terugblik ’40-’45, kunt de beurzen bezoeken en kunt u deelnemen aan excursies. Voor meer informatie kijk onder ‘Vereniging‘.
Opzeggen
Opzeggingen van het lidmaatschap uitsluitend schriftelijk of per e-mail vóór 3 december aan het adres van de secretaris van de vereniging. Het adres staat in Terugblik onder colofon.
Kan ik per maand opzeggen?
Nee, Documentatiegroep ’40-‘45 is een vereniging. en opzeggen is alleen per kalenderjaar mogelijk.
