HAARLEM – ‘Maken ze een grapje?’, vraagt Olga Rains zich verbaasd af. Ze loopt op het groepje demonstranten af en vraagt wat ze bedoelen met de vraag op de borden. Voor het eerst hoort Olga van bevrijdingskinderen, mensen met een Canadese soldaat als vader en een Nederlandse moeder. Allemaal hebben ze ??n wens: hun vader leren kennen. Op dat moment kan Olga niet bevroeden dat deze wens haar en Lloyd een kwarteeuw dagelijks werk zal bezorgen en dat zij duizenden kinderen met hun vaders zullen herenigen.
‘Kunt u ons misschien helpen?’, vraagt de groep aan Olga. Die spreekt immers Nederlands en woont in Canada. Olga krijgt foto’s, adressen en andere gegevens van tien vaders van deze 34-jarige bevrijdingskinderen en neemt die mee naar Canada. De eerste vader vindt ze snel en zo gaat het verder. Er verschijnt een artikel in de krant, een Nederlandse vrouw reist naar Canada om haar vader te bezoeken en dan nodigt de NCRV Olga in 1982 uit om deel te nemen aan een televisieuitzending van het programma Rondom Tien. Als reactie krijgt ze 200 brieven met het verzoek om een vader op te sporen. Olga kan er helemaal inkomen dat bevrijdingskinderen hun vader willen ontmoeten. ,,Je vader is een deel van je afstamming, je wortels, je verleden, dat is heel dichtbij. Je vraagt je af of je op hem lijkt.”
De Canadese televisie wil een documentaire maken over het werk van het echtpaar en neemt ze mee naar Nederland. Daar ontmoeten ze 300 bevrijdingskinderen, ieder met z’n eigen verhaal. Er volgen interviews en na de uitzending op de Canadese televisie reageren weer veel Canadese vaders of andere familieleden. En daar blijft het niet bij. Olga schrijft een boek over hoe het Nederlandse oorlogsbruiden in Canada is vergaan. Vrouwen die net als haar met een Canadese soldaat zijn getrouwd. Daar wordt de succesvolle tv-serie van de NCRV ‘De zomer van 1945’ op gebaseerd. Jammer genoeg wil Canada die serie niet uitzenden.
Verdonkeremaand
Olga en Lloyd, die dit jaar hun 60-jarige huwelijksfeest hopen te vieren, ontmoeten elkaar vlak na de oorlog op een dansfeest. Ze trouwen op 24 december en tien maanden later maakt Olga de oversteek. ,,Ik zag er niet tegenop want het was hier en ook vlak na de oorlog heel slecht. Het was wel moeilijk om afscheid te nemen van mijn familie. Maar je hebt ja gezegd en dan moet je doorgaan.” Olga en Lloyd blijken echte aanpakkers. Ze runnen een motel, een witgoedzaak, drukkerijen, naaiwinkels en bouwen en beheren zomerhuisjes. Ze krijgen drie zoons en hebben inmiddels ook tien kleinkinderen en zeven achterkleinkinderen.
Olga vindt het onbegrijpelijk dat Nederland en Canada de bevrijdingskinderen hebben verdonkeremaand. Er werd niet over ze gesproken. ,,Elk kind heeft het recht de vader te leren kennen. Maar de Canadese overheid beschouwt veteranen uit de Tweede Wereldoorlog als untouchables. Die mag je niet lastig vallen met het verleden.” Olga en Lloyd ondervinden uitsluitend tegenwerking als ze hulp van de Canadese overheid inroepen. ,,Met de namenlijsten in het kantoor in Ottawa konden we de vaders makkelijk opsporen. Maar ze lieten ons niet binnen omdat veteranen worden beschermd door de privacywetgeving. We lopen er al jaren tegenaan te bonken. We hebben de televisie erbij gehaald, maar niets hielp. De gegevens blijven geheim.”
Het echtpaar vergaart op andere manieren zoveel mogelijk informatie. ,,We lezen bijvoorbeeld alle overlijdensadvertenties. Ook hebben we veteranenclubs in het hele land bezocht.” Olga en Lloyd beschouwen het project als een hobby die geld kost. ,,De reizen die we maakten, zagen we als onze vakantie.” Lloyd schaamt zich ervoor dat sommigen van zijn kameraden zich niet netjes hadden gedragen.
Indianendansen
De mooiste hereniging noemt Olga die van een man met een Canadese indiaan als vader. De vader was al overleden en zijn vrouw en kinderen wilden niets van het zojuist opgedoken familielid weten. De familie van zijn vaders kant accepteerde hem echter volledig. Hij leerde indianendansen en werd ingewijd als indiaan en hoeft daarom in Canada geen belasting meer te betalen. ,,Bij mijn weten is hij de enige indiaan in Nederland”, lacht Olga.
Anderen hebben minder succes, zoals die vrouw die brieven schreef en nooit antwoord ontving van haar vader. Na zijn overlijden maakte zijn echtgenote een brief open en ontdekte zo dat haar man een Nederlandse dochter had. Ze stuurde een venijnige brief: ‘You killed him, are you happy now?’ Olga liet het hier niet bij zitten en vond uiteindelijk een halfzus van de vrouw en die twee hebben nu een leuk contact.
Elk geval is anders. Sommige mannen wisten niet dat ze een kind hadden. Wie wel op de hoogte was, had soms in Canada al een vrouw of trouwde na terugkomst met een ander en durfde niet over het kind te vertellen. Sommigen wilden wel trouwen met hun Nederlandse geliefde maar werden door familie gedwarsboomd. Aan beide kanten van de oceaan werd post onderschept zodat de geliefden dachten dat de ander niet meer om ze gaf. Olga: ,,Sommigen bleven ongetrouwd omdat ze hun Nederlandse meisje niet konden vergeten. Veteranen hebben vaak drankproblemen. De oorlogstrauma’s spelen natuurlijk ook een rol.”
Neutraal terrein
Waar Olga nog steeds boos om wordt, is wanneer een vader resoluut alle contact weigert. ,,Sommige kinderen kwamen in Canada voor een dichte deur. Dat soort vaders wil niks. Ze gooien steeds de hoorn erop als ik bel om te bemiddelen. Ze willen geen ontmoeting op neutraal terrein en willen geen brief of foto sturen. Het minste wat je verplicht bent aan je kind is dat die weet hoe zijn vader eruitziet.”
Toch zijn er veel successen geboekt. ,,We hebben zo’n 4.000 kinderen met hun vaders verenigd. Daarbij tel ik ook bevrijdingskinderen van andere landen.” Want inmiddels is het project internationaal. En bevrijdingskinderen uit de hele wereld stuiten tijdens hun zoektocht op de website van het echtpaar Rains.
Het echtpaar woont momenteel in Nederland. Bij aanvang van het project (1980) dachten Olga en Lloyd dat het werk na een jaar of twee gedaan zou zijn. Maar nog steeds beantwoorden ze dagelijks drie uur de binnengekomen post op hun website www.project-roots.com.
Onlangs verscheen het boek dat Olga en Lloyd Rains samen met Melynda Jaratt schreven. ‘Zij die achterbleven. Bevrijdingskinderen op zoek naar hun Canadese vaders’. (Oorspronkelijke titel: ‘Voices of the left behind’) ISBN 9077671056, uitgeverij Pica te Huizen.
Bron: Nederlands dagblad
