Het is op 6 juni 65 jaar geleden dat Amerikanen, Engelsen en Canadezen op de Franse kust landden. En op 17 september is het 65 jaar geleden dat operatie Market Garden van start ging. Deze aanval kreeg niet het gewenste resultaat doordat het bij Arnhem fout ging.
Rusland sloeg in 1943 en ’44 de Duitsers terug richting de Heimat. Dat ging met het grofst mogelijke geweld. Miljoenen Russische soldaten kwamen om. Boersma: "Bij de Russen telden mensenlevens niet zo." Het Rode Leger rukte in hoog tempo op richting Berlijn. Over één ding waren de communisten ontevreden: het uitblijven van een front in het westen. Ze vonden dat de westerse geallieerden een grootscheepse landing moesten uitvoeren op de westkust van Europa. "Rusland vergat daarbij dat het erg ingewikkeld is om over water aan te vallen."
Uiteindelijk kwam de aanval op 6 juni 1944. Duizenden boten brachten grote aantallen mensen en voertuigen aan land. Via een kunstmatige haven en amfibievoertuigen werden de troepen bevoorraad. "Bij de Russen was er nauwelijks verzorging voor de soldaten. Ze hoefden weining mee te nemen, waardoor het leger snel kon oprukken." Dat was wel anders bij de westerse geallieerden, die aan alles dachten. De grote hoeveelheden materiaal die ze meenamen, vertraagde de opmars echter.
Begin september 1944 bereikten de geallieerden de Belgisch Nederlandse grens. Er rees een conflict tussen de Amerikaanse opperbevelhebber Eisenhower en de Engelse generaal Montgomery. "Eisenhower wilde met een breed front de Duitsers verslaan. Maar Montgomery aasde op successen. Hij wilde in hoog tempo naar Berlijn." Uiteindelijk werd een compromis bereikt: de geallieerde troepen zouden over een uiterst smal front dwars door Nederland naar Arnhem oprukken om de Rijn over te steken. Daarna zouden ze een doorgang over de IJssel veroveren, om vervolgens niet op te rukken naar Berlijn, maar naar het Ruhrgebied, het hart van de Duitse wapenindustrie. "Eisenhower wilde zo snel mogelijk een einde aan de oorlog maken. Maar de Britse premier Churchill had de belangen van na de oorlog op het oog en wilde Berlijn veroveren."
De geallieerden maakten echter een grote fout. "Antwerpen was al bevrijd, maar was nog niet als haven beschikbaar. De toegang via de Westerschelde was nog niet open." Om die reden moesten de voorraden nog steeds vanuit Normandië komen, een enorme afstand. "Montgomery heeft achteraf zijn fout toegegeven." Daarnaast was het een probleem dat zich in Brabant veel Duitse eenheden bevonden, die de opmars van de geallieerden ernstig vertraagden. Uiteindelijk lukte het niet om de Rijnbrug bij Arnhem te veroveren.
Toch is operatie Market Garden volgens Boersma niet geheel mislukt. Vier van de vijf beoogde bruggen werden namelijk veroverd. "Het was ook niet mogelijk om de operatie later uit te voeren. Dan zouden de Duitsers zich te veel hebben versterkt en zou de operatie ook niet zijn geslaagd."
Dit is aflevering vijf van een zesdelige serie over thema’s die veel aandacht krijgen in 2009.
——————————————————————————–
Het Airborne Museum in Oosterbeek, dat de geschiedenis van Market Garden belicht, is momenteel wegens een verbouwing gesloten. Het gaat in de zomer weer open. Het museum houdt gedurende het jaar meerdere rondleidingen langs kenmerkende plaatsen van Market Garden en diverse andere operaties.
Op zaterdag 5 september wordt voor de 63e keer de jaarlijkse Airborne Wandeltocht gehouden, ter nagedachtenis aan Market Garden en de gevolgen ervan voor de bevolking. De herdenkingstocht heeft afstanden van 10, 15, 25 en 40 kilometer en is het grootste eendaagse wandelevenement ter wereld met ruim 30.000 bezoekers.
