Herman (Henk) Kleinoud
Ruim negen jaar geleden boog een straatnaamcommissie zich over een lijstje hoe sommige straten in de nieuw aan te leggen wijk De Waluwe moesten gaan heten. Bommel-kenner Hans Keser voorzag haar van informatie.
Vier namen koos de adviesgroep in elk geval:
– Alfred Stewart Smith: piloot van de Engelse luchtmacht die op 1 januari 1945 op 30-jarige leeftijd met zijn toestel neerstortte achter de werf in Zaltbommel.
– Harrie van de Laak: de 64-jarige eigenaar van toenmalig Hotel Gottschalk in de Waterstraat bood jarenlang onderdak aan minstens twaalf Joodse onderduikers en werd op 8 juli 1944 ter plekke doodgeschoten.
– Mau de Jong: de Joodse leidsman die in 1940 na het Roterdamse bombardement naar Zaltbommel kwam, probeerde in de jaren erna ?zijn? gedecimeerde gemeente bijeen te houden. De Jong en zijn vrouw hadden de kans onder te duiken, maar weigerden en werden in Sobibor vermoord.
– Auke Mollema: op 30-jarige leeftijd ging hij in januari 1945 koeriers ophalen als lid van een verzetsgroep. Hun bootje op de Waal sloeg echter om en allen verdronken.
Nu er steeds meer archieven ontsloten worden, vindt Jan van Voorthuizen (84) uit Kerkwijk het tijd worden de aandacht te richten op Henk Kleinhout. ?Om te laten zien hoe een stel jeugdige personen slachtoffer is geworden toen ze actief in het verzet zaten en als gevolg daarvan het leven hebben gelaten?, zegt hij. ?De jeugd van nu adoreert rechts, maar ze weten niet waar ze het over hebben. Het houdt niet op bij 1945, het gaat maar door.?
Volgens Van Voorthuizen zat Kleinhout als vroegere luitenant van de Genie bij de Orde Dienst (OD). Deze OD was volgens de Kerkwijker minder agressief in zijn handelen dan de Landelijke Onderduik Organisatie of de KP, de Knok Ploeg die er onder meer voor zorgde dat onderduikers voldoende bonnen kregen.
Oranjehotel
Die OD kwam voort uit het verzet dat na 10 mei 1940 ontstond. Herman Hendrik zoals Kleinhout officieel heette, was in Arnhem geboren en woonde in Zaltbommel. Zijn vader Harmen was directeur van de Ambachtschool, zijn moeder heette Gerritje Slothouber. Kleinhout studeerde aan de Technische Hogeschool in Delft en was volgens Van Voorthuizen ?praktisch zeker? verbonden met de OD.
Blijkens Staat van Oorlog (Bob van Dijk, 1984) was Kleinhout 22 jaar toen hij thuis in Zaltbommel werd opgehaald, ?opgesloten werd in het beruchte Oranje-hotel in Scheveningen en vandaar werd doorgevoerd naar het concentratiekamp in Vught?. In 1942 werd hij met de zogenoemde ?groep van 74? in Orani?nburg in Duitsland gefusilleerd. Dat wil zeggen: op 3 mei van dat jaar zat Kleinhout erbij, op 11 mei werden nog eens 24 OD?ers ge?xecuteerd.
Gekend
Iemand die Kleinhout gekend heeft en daarover anoniem -?want het ligt toch nog wel gevoelig?- wel wil vertellen, zegt dat de beginjaren van de oorlog een tijd waren van ?avonturiers?. ?Er waren er bij die een beetje roekeloos waren. Ze deden erg veel, maar soms werden ze dan ook gepakt. En Kleinhout viel ook nogal op.? Zo zou de Bommelaar eens zijn gesignaleerd met een wapen in zijn laars.
?Hij heeft in verzetskringen verkeerd, dat denk ik zeker wel. Hij was een lefgozer. ?W?t Duitsers?? dacht hij. Ja, hij heeft wel anti-Duitse maatregelen ondersteund.?
Op 20 juni 1942 kwam bij de Burgerlijke Stand van Zaltbommel het Duitse bericht binnen dat op 3 mei van dat jaar, om 5.23 uur ?s ochtends, Henk Kleinhout was overleden.
Van Voorthuizen wil niks af doen aan de verdiensten of het leed van de door Zaltbommel met een naambordje bedachte personen, maar vindt dat Kleinhout als eerste gevallen verzetsheld in wijk De Waluwe II toch feitelijk ook een straatnaam verdient.
Bommels grondgebied
Navraag bij Hans Keser, die de straatnaamgevers toch de voorzet had gegeven, leert dat er zeer vele oorlogsslachtoffers en verzetsmensen zijn geweest. Veel meer dan er in De Waluwe straatnamen te vergeven waren. ?Er waren ontzettend veel mensen die gekozen zouden kunnen worden. Daarom hebben we de lat gelegd bij diegenen die op Zaltbommels grondgebied zijn gestorven. Het was moeilijk om te kiezen.? De personen staan voor een hele groep: de geallieerden (piloot Smith), de Joden (De Jong), de onderdak verschaffers (Van de Laak) en het verzet (Mollema).
Bron: Brabants Dagblad
