„Natuurlijk zijn er mensen die zeggen: je kunt het toch niet verfilmen, zoals het echt was. Ik weet niet of dat een gevoel is of een opvatting, ik denk het laatste. De feiten in ’Zwartboek’ zijn wel allemaal echt gebeurd, er is vijftien jaar onderzoek gedaan. Dit is geen stoeien met de geschiedenis.“
„Of het mijn eigen beeld over de oorlog heeft veranderd? Nou, ik heb in het begin een boek gelezen over een meisje van negentien in het verzet, die een politieman doodschiet. Dan heb je toch ook iemand vermoord, dan ben je toch ook niet zuiver meer? Rachel Stein wordt aan het eind van de film ook een dader. Dat ze verliefd wordt op een nazi, terwijl haar hele familie is vermoord, is dat verraad? Het is overleven. Ze wordt verliefd op zijn goede kanten. Ze maakt heel veel mee, maar ik heb geprobeerd niet in elke scène het drama van de vorige mee te nemen, dan zou je je niet meer met haar kunnen identificeren. Ook zij moet zich schikken, ermee leven. En misschien wordt dit meisje na vijftig jaar wel knettergek, wie zal het zeggen?“
Sebastian Koch (1962). De Duitse acteur speelt Ludwig Müntze, hoogste baas op het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst in Den Haag
„Een thriller over de oorlog, dat zal veel Duitsers te ver gaan. En dan ook nog zo’n liefdesverhaal erbij, naakte borsten, feesten. Het thema is te tragisch om met dit genre te bedienen – ik kan me voorstellen dat mensen in Duitsland zo op ’Zwartboek’ zullen reageren. Des te mooier dat Verhoeven het juist wel doet. Ik geloof dat het zo langzamerhand ook moet kunnen. Dit zorgt voor lucht, het maakt het ook makkelijker om te praten over de betekenis van de film, namelijk dat je het nooit zwart-wit kunt zien. Het kwaad is menselijk, laat zich niet meteen herkennen. In ’Zwartboek’ zoek je als toeschouwer voortdurend naar de goeden, maar je wordt steeds teleurgesteld.“
„Verhoeven provoceert, dat is prachtig, dat maakt zijn werk zo onderscheidend. Ook die liefdesgeschiedenis tussen een nazi en een joodse vrouw is een provocatie. Deze SD’er is een mens. En al waren het er dan niet veel, die waren er ook. Liefde is liefde: het wordt mooi gedoseerd verteld.’Zwartboek’ is een anti-oorlogsfilm, die toont dat het geweld steeds maar doorgaat.
Derek de Lint (1950) speelt Gerben Kuipers, leider van de verzetsgroep waarvoor ook Rachel Stein werkt.
„’Zwartboek’ is een typische Verhoeven-film, met absurde humor ook. Dat is toch wel erg fijn, in zo’n zwaar verhaal. Het is ook een conventionele oorlogsfilm, met een on-Nederlandse productiewaarde. De vliegtuigen, de bevrijdingsscènes – het is soms bijna teveel. Maar uiteindelijk word je toch meegenomen door de emotie, door het spannende verhaal. En waarin we eindelijk eens geen stereotypen zien van Duitsers en Nederlanders. De film laat ook zien hoe Nederlanders volkomen doorsloegen toen de oorlog was afgelopen. De ergste scènes spelen zich in die fase af.“
„Alle gebeurtenissen hebben zich echt voorgedaan, als je daar goed over nadenkt is dat ongelooflijk. Net als ’Bastille’ en ’De Aanslag’ gaat ook deze film vooral ook over wat er na de oorlog gebeurt, over de gevolgen van oorlog. Maar de ultieme film over de oorlog? Ach nee, dat vind ik onzin. ’Soldaat van Oranje’ blijft ook gewoon overeind.“
Dolf de Vries (1937) speelde de rol van notaris mr. Smaal, vertrouwensman van hoofdpersoon Rachel Stein.
„Of ’Zwartboek’ alle andere Nederlandse films over de oorlog overbodig maakt moet nog blijken. Maar de nuancering maakt deze film in elk geval heel interessant. Natuurlijk hebben we wel eerder goede Duitsers in films gezien, maar dan vielen zef nooit zo op, hier is het een hoodrol.“
„Ik geloof dat ’Zwartboek’ op het goede moment komt. Ik heb alle leeftijdsgroepen in mijn omgeving gevraagd: gaan jullie kijken? De ouderen aarzelden eerst, zeiden dat ze wel genoeg hadden gezien, maar dankzij alle publiciteit vinden ze het toch wel interessant. En de jongeren kunnen niet wachten. Ik vind dat enig, al hoor je ook dat dat is omdat ze er op school zo weinig over horen en dat is natuurlijk treurig.“
„Of het mijn eigen beeld over de oorlog heeft veranderd? Nou, ik heb in het begin een boek gelezen over een meisje van negentien in het verzet, die een politieman doodschiet. Dan heb je toch ook iemand vermoord, dan ben je toch ook niet zuiver meer? Rachel Stein wordt aan het eind van de film ook een dader. Dat ze verliefd wordt op een nazi, terwijl haar hele familie is vermoord, is dat verraad? Het is overleven. Ze wordt verliefd op zijn goede kanten. Ze maakt heel veel mee, maar ik heb geprobeerd niet in elke scène het drama van de vorige mee te nemen, dan zou je je niet meer met haar kunnen identificeren. Ook zij moet zich schikken, ermee leven. En misschien wordt dit meisje na vijftig jaar wel knettergek, wie zal het zeggen?“
Sebastian Koch (1962). De Duitse acteur speelt Ludwig Müntze, hoogste baas op het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst in Den Haag
„Een thriller over de oorlog, dat zal veel Duitsers te ver gaan. En dan ook nog zo’n liefdesverhaal erbij, naakte borsten, feesten. Het thema is te tragisch om met dit genre te bedienen – ik kan me voorstellen dat mensen in Duitsland zo op ’Zwartboek’ zullen reageren. Des te mooier dat Verhoeven het juist wel doet. Ik geloof dat het zo langzamerhand ook moet kunnen. Dit zorgt voor lucht, het maakt het ook makkelijker om te praten over de betekenis van de film, namelijk dat je het nooit zwart-wit kunt zien. Het kwaad is menselijk, laat zich niet meteen herkennen. In ’Zwartboek’ zoek je als toeschouwer voortdurend naar de goeden, maar je wordt steeds teleurgesteld.“
„Verhoeven provoceert, dat is prachtig, dat maakt zijn werk zo onderscheidend. Ook die liefdesgeschiedenis tussen een nazi en een joodse vrouw is een provocatie. Deze SD’er is een mens. En al waren het er dan niet veel, die waren er ook. Liefde is liefde: het wordt mooi gedoseerd verteld.’Zwartboek’ is een anti-oorlogsfilm, die toont dat het geweld steeds maar doorgaat.
Derek de Lint (1950) speelt Gerben Kuipers, leider van de verzetsgroep waarvoor ook Rachel Stein werkt.
„’Zwartboek’ is een typische Verhoeven-film, met absurde humor ook. Dat is toch wel erg fijn, in zo’n zwaar verhaal. Het is ook een conventionele oorlogsfilm, met een on-Nederlandse productiewaarde. De vliegtuigen, de bevrijdingsscènes – het is soms bijna teveel. Maar uiteindelijk word je toch meegenomen door de emotie, door het spannende verhaal. En waarin we eindelijk eens geen stereotypen zien van Duitsers en Nederlanders. De film laat ook zien hoe Nederlanders volkomen doorsloegen toen de oorlog was afgelopen. De ergste scènes spelen zich in die fase af.“
„Alle gebeurtenissen hebben zich echt voorgedaan, als je daar goed over nadenkt is dat ongelooflijk. Net als ’Bastille’ en ’De Aanslag’ gaat ook deze film vooral ook over wat er na de oorlog gebeurt, over de gevolgen van oorlog. Maar de ultieme film over de oorlog? Ach nee, dat vind ik onzin. ’Soldaat van Oranje’ blijft ook gewoon overeind.“
Dolf de Vries (1937) speelde de rol van notaris mr. Smaal, vertrouwensman van hoofdpersoon Rachel Stein.
„Of ’Zwartboek’ alle andere Nederlandse films over de oorlog overbodig maakt moet nog blijken. Maar de nuancering maakt deze film in elk geval heel interessant. Natuurlijk hebben we wel eerder goede Duitsers in films gezien, maar dan vielen zef nooit zo op, hier is het een hoodrol.“
„Ik geloof dat ’Zwartboek’ op het goede moment komt. Ik heb alle leeftijdsgroepen in mijn omgeving gevraagd: gaan jullie kijken? De ouderen aarzelden eerst, zeiden dat ze wel genoeg hadden gezien, maar dankzij alle publiciteit vinden ze het toch wel interessant. En de jongeren kunnen niet wachten. Ik vind dat enig, al hoor je ook dat dat is omdat ze er op school zo weinig over horen en dat is natuurlijk treurig.“
Zwartboek
Regie: Paul Verhoeven
Regie: Paul Verhoeven
bron: www.brabantsdagblad.nl
