De nadagen van de tweede wereldoorlog blijven bij Bernard van Daal (85) uit Heeswijk- Dinther in zijn geheugen gegrift staan. Het gebied rond zijn ouderlijke boerderij aan de Zandkant 9 in Heeswijk was tijdens de militaire operatie Market Garden in september 1944 weliswaar bevrijd door de Engelsen, maar Duitsers voerden vanuit het bezette Berlicum en Schijndel beschietingen uit op de Engelse stellingen. ?Rond onze boerderij stonden Engelse kanonnen opgesteld. Vooral ?s nachts waren er beschietingen en ?s morgens als we gingen melken vlogen Duitse granaten je soms om de oren. Al die angst die we toen meemaakten, dat vergeet je nooit meer. Oorlog gaat niet in je koude kleren zitten?, vertelt Van Daal.
Het meest onvergetelijke moment voor Van Daal speelde zich af in oktober 1944, ongeveer veertien dagen voor de bevrijding van Schijndel. Van Daal: ?In die dagen woonden veertig evacu?s op onze boerderij. Het was rond een uur of half twee ?s middags. Plotseling kwamen er jeeps ons erf opgereden, met daarin generaal Montgomery en zijn staf. Ik herkende Montgomery van foto’s die ik van hem had gezien. Ze liepen door naar de herd van onze boerderij en hielden daar hun stafvergadering. Vijf deuren kwamen uit op de herd en bij elke deur stond een gewapende Britse militair met geweer en bajonet in de aanslag. Niemand mocht er in of uit. Toen de vergadering begon, lag in een van de slaapkamers een 90-jarige evacu? te slapen. Toen hij na zijn middagdutje de herd in wilde, werd hij door de soldaten tegengehouden. We hebben hem onder het raam door naar buiten getrokken. Vader wist natuurlijk wel dat Montgomery zou komen, maar heeft er nooit iets over durven zeggen, bang dat de Duitsers erachter zouden komen. Als een NSB-er het had geweten waren we allemaal doodgeschoten. Het was een verschrikkelijk spannende tijd.?
Enkele dagen na de vergadering op de boerderij kwam burgemeester Van de Veerdonk van Heeswijk en Dinther met het bericht dat Schijndel bevrijd was. Een van de evacu?s, Toon van de Leest uit Wijbosch en de jongste zoon van de familie Van Daal, Martien, gingen daarop op weg naar Schijndel. Het was voor hen een verrassing dat Schijndel nog steeds bezet gebied was.
In het geheim trokken de twee achter de Duitse linies van boerderij naar boerderij. Ze werden wel eens aangehouden door Duitsers, maar konden telkens wonderbaarlijk genoeg verder. ?s Nachts sliepen ze in de schuilkelder bij het Schijndelse gemeentehuis maar ook gingen ze in het donker regelmatig op op pad om te spioneren. Dagen later konden de ?spionnen? via ?t Wout in Middelrode uit bezet gebied ontsnappen. ?Ik zie ze nog over het veld aan komen lopen. Wat waren we blij ze weer in goede gezondheid terug te zien?, aldus Van Daal.
Duitse stellingen
Eenmaal terug vertelde het tweetal wat ze gezien hadden. Van Daal: ?Ik ben toen meteen op mijn fiets gesprongen naar de Loosbroekse pastorie waar verzetstrijders en Engelsen zaten en heb daar alles verteld. Ik moest Toon van de Leest van hen ophalen en Toon wist precies te vertellen waar in Schijndel Duitse stellingen waren, hoeveel soldaten er waren en welk materieel ze hadden. Een uur nadat Toon zijn verhaal verteld had, begon het schieten. Een dag later was Schijndel bevrijd. Ik ben er van overtuigd dat door die informatie Schijndel eerder bevrijd is. Toon en onze Martien hebben hun leven gewaagd voor de anderen.?
Bron: Brabants Dagblad
