Toen ik in het ziekenhuis in Duitsland lag, werd de verhouding met de verplegers en verpleegsters zo gemoedelijk dat we moeilijke dossiers aan konden snijden. De Tweede Wereldoorlog is er daar één van natuurlijk. Ik vertelde een verpleegster dat er in het Nederlands een uitdrukking bestaat van simpelweg drie woorden: mijn fiets terug. Uit deze Terugblik blijkt dat een dergelijke uitdrukking ook over auto’s geschapen zou kunnen worden.
In films uit het oude Hollywood van voor de Tweede Wereldoorlog is vaak sprake van een morele transparantie: je weet direct wie er deugt en wie niet. De held van het verhaal is knap, draagt een witte hoed en vaak ook een lichte regenjas.
Dat allemaal geldt niet voor de schurk: zwarte hoed, zwarte jas en zeker ook geen baan als topmodel. Eén van de uitdagingen van het ‘echte’ leven is dat er zoveel grijs in zit: schurken verrichten soms een goede daad en helden maken vergissingen met afschuwelijke gevolgen. Deze Terugblik geeft een tragisch voorbeeld van dat laatste. Natuurlijk was het niet de intentie van de Geallieerden om een woonwijk in Den Haag te bombarderen maar het gebeurde wel in 1945.De auteur vertelt in deze Terugblik hoe hoog de rekening was die zij heeft betaald. Haar hele familie kwam om het leven. Ze schrijft: ‘Ik was de enige overlevende. Toen er een echtpaar langs ons getroffen huis liep hoorden ze een baby huilen. Ze zijn op zoek gegaan waarbij ik werd gevonden.’
Verder lezen “Bezuidenhout, Koos Speenhoff, Boy Edgar en naweeën van WO2 – Terugblik 625”
De Terugblik die voor U ligt bevat weer een prachtig artikel van uit de serie over de gilden in de Tweede Wereldoorlog. Zoals altijd zijn het de fraaie details die mij bijblijven. Zo was er aan het begin van de oorlog nog weinig censuur. Teksten in toneelstukken werden gewoon nog uitgesproken zonder gecontroleerd te zijn op eventuele bijbedoelingen of alternatieve interpretaties. Het gevolg was dat het publiek zinnen koppelde aan de actualiteit. Dat gold bijvoorbeeld voor een passage uit de Gijsbrecht van Aemstel:
‘mijn toeverlaat naast God, dat is de waterkant.’
Het publiek dacht natuurlijk direct aan het Verenigd Koninkrijk!
Verder lezen “Theater en dansgilde in de Tweede Wereldoorlog, Bijltjesdag op het Grendelplein”
Het herdenkingscentrum van Babi Jar, het ravijn bij Kiev waar de nazi’s tienduizenden Joden vermoordden, is dinsdag geraakt door Russische bommen.
In 2017 publiceerden we een artikel over dit monument. Op deze plek werden duizenden mensen vermoord.
Het artikel is in overleg met de auteur voor iedereen beschikbaar gemaakt.
Terugblik-573_16-17-babi-jar
Eén van de mooiste aspecten van de Terugblik is, als u het mij zou vragen, dat er zulke onverwachte verhalen in staan. Ik heb zelf Geschiedenis gestudeerd met als specialisatie de Twintigste Eeuw, dus tijdens mijn studie en daarna heb ik flink wat literatuur over deze periode tot mij genomen. Toch lees ik iedere maand weer artikelen in de Terugblik over aspecten of perioden in de Tweede Wereldoorlog die mij verbazen. Deze Terugblik is daar een goed voorbeeld van. Iedereen die de nazi’s heeft bestudeerd, weet dat zij een bijzonder grote afkeer hadden van politiek ‘foute’ mensen, met daarbij op de eerste plaats natuurlijk communisten.
Vele jaren geleden heb ik bij wijze van experiment (daar had ik toen nog tijd voor) proberen te achterhalen hoeveel ik van een willekeurige dag uit mijn leven kon achterhalen. Wat had ik die dag uitgevoerd? Waar was ik geweest? Interessant genoeg bleek ik heel ver te komen door verschillende bronnen met elkaar te combineren. Uiterst handig waren bijvoorbeeld mijn bankafschriften – daar stond op waar en hoe laat ik had gepind. Ook treinkaartjes (die ik toen nooit weggooide) hielpen, net als bonnetjes van plekken waar ik had gegeten (die bewaarde ik voor mijn werkgevers). De conclusie was dat de grauwsluier van de vergetelheid opgelicht kan worden, mits verschillende bronnen creatief worden gecombineerd.
Dat is nu gedaan in deze Terugblik. Door arrestantenkaarten uit het stadsarchief te Rotterdam naast ander materiaal uit diverse archieven te leggen was de auteur in staat een goed beeld te krijgen van het leven van Catharina Lea Brücker te krijgen.
Natuurlijk staan er weer mooie artikelen in deze Terugblik. Een boeiend stuk over de oorlog in Limburg. Deze keer staat het stil bij het verblijf van grote groepen mensen in ondergrondse steengroeven bij Valkenburg. In het verleden, zo hoorde ik wel eens van leden, stonden er weinig artikelen in de Terugblik over de oorlog in Limburg. De auteur is er de afgelopen tijd op mooie wijze in geslaagd die lacune te vullen. Steeds vestigt hij onze aandacht op gebeurtenissen die, zeker buiten Limburg, onbekend zijn. Zijn artikelen zijn ook altijd goed leesbaar en hij baseert ze op doorwrocht onderzoek!
Een andere auteur staat stil bij het radioverzet in Amersfoort en omgeving. Ook zijn artikel staat bol van de interessante anecdotes die je niet snel vergeet. Zo vertelt hij dat mensen hun radio ontvanger op een bepaald moment moesten inleveren. De familie deed dat maar voegde een briefje toe dat ze zeer aan het apparaat gehecht waren ‘omdat hij gekocht is mede door mijn zoon die als onderwijzer in Indië is en in 1935 met verlof uit Indië bij ons was’. Interessant is ook de passage die over de veiligheidsmaatregelen die getroffen werden bij het zenden. Daar was goed over nagedacht. Zo werd er alles aan gedaan om de locatie van waaruit werd gezonden, alleen bekend te laten zijn bij de koerier(ster) en de radiotechnicus.
Nu de coronacrisis even op zijn retour lijkt (ik houd een slag om de arm want corona is een veelkoppig monster), is het tijd om een voorlopige balans op te maken. Natuurlijk zijn er miljoenen mensen overleden aan het virus en dat is een tragedie. Maar met dat zwart als achtergrond zijn er voor mij ook positieve dingen gebeurd. Eén daarvan is dat ik het plezier van een simpel leven heb ontdekt. Voor de crisis uitbrak, vond ik het leuk om naar restaurants te gaan en daar te genieten van aparte gerechten. Nu vind ik buiten in de tuin eten net zo leuk, en het maakt niet uit of het stamppot is of, bij wijze van spreken, een gerecht uit de bergen van Zuid-Amerika. Nog meer geldt dat voor cultuur.
Opeens besefte ik vorige maand de waarde van herdenken. Zoals U nog weet, was het toen twintig jaar geleden dat de gruwelijke aanslagen op het World Trade Centre werden gepleegd.
Verder lezen “Hoe het gezin Dogger de Tweede Wereldoorlog overleefde – Terugblik no. 619”
Voorwoord:
Gerard Dogger zou, denk ik, wel oog hebben gehad voor de onvoorspelbaarheid van het leven. Een lid van verdienste heeft een prachtig artikel over Gerard geschrevenen daar kunt U deze maand van genieten in de Terugblik. Dat genieten gaat volgende maand verder: dan publiceren wij een tweede artikel over de Doggers, met als thema hoe dit gezin de Tweede Wereldoorlog overleefde. Deze maand vertelt Ren. over het fascinerende leven van Gerard, dat overliep van de onverwachte gebeurtenissen. Zo bevond hij zich op 6 maart 1940 op een onderzeeër die in de haven van Den Helder werd aangevaren door een bewakingsschip. ‘Het schip zonk,maar Gerard werd gered’. Een jaar later ontsnapte Gerard opnieuw aan een ramp. De SD kwam naar zijn onderduikadres en pakte daar Johan Schimmelpenninck op. Gerard ontkwam, ongezien, op miraculeuze wijze. Het artikel is een mooi voorbeeld van de bizarre wendingen die het Lot kan nemen.
Verder lezen “Terugblik 40-45 nr. 618 o.a. over Engelandvaarder Gerard Adrianus Dogger”
