Opeens besefte ik vorige maand de waarde van herdenken. Zoals U nog weet, was het toen twintig jaar geleden dat de gruwelijke aanslagen op het World Trade Centre werden gepleegd.
Verder lezen “Hoe het gezin Dogger de Tweede Wereldoorlog overleefde – Terugblik no. 619”
Voorwoord:
Gerard Dogger zou, denk ik, wel oog hebben gehad voor de onvoorspelbaarheid van het leven. Een lid van verdienste heeft een prachtig artikel over Gerard geschrevenen daar kunt U deze maand van genieten in de Terugblik. Dat genieten gaat volgende maand verder: dan publiceren wij een tweede artikel over de Doggers, met als thema hoe dit gezin de Tweede Wereldoorlog overleefde. Deze maand vertelt Ren. over het fascinerende leven van Gerard, dat overliep van de onverwachte gebeurtenissen. Zo bevond hij zich op 6 maart 1940 op een onderzeeër die in de haven van Den Helder werd aangevaren door een bewakingsschip. ‘Het schip zonk,maar Gerard werd gered’. Een jaar later ontsnapte Gerard opnieuw aan een ramp. De SD kwam naar zijn onderduikadres en pakte daar Johan Schimmelpenninck op. Gerard ontkwam, ongezien, op miraculeuze wijze. Het artikel is een mooi voorbeeld van de bizarre wendingen die het Lot kan nemen.
Verder lezen “Terugblik 40-45 nr. 618 o.a. over Engelandvaarder Gerard Adrianus Dogger”
De wereld is een dorp geworden, zei mijn vader altijd. Het waren wijze woorden, alles hangt met alles samen en tussen de meest onverwachte steden loopt een verbindingslijn. Ik dacht aan de woorden van mijn vader toen ik het eerste artikellas. Daar komt Krimpen aan den IJssel in voor. Het is een kalm stadje, waarin het leven, na de metropool Rotterdam verlaten te hebben, het even wat rustiger aan doet. Wie zou denken dat er een directe historische lijn loopt tussen dit stadje en het verre Leningrad? De auteur heeft het allemaal onderzocht en het resultaat van zijn research staat in deze Terugblik. Het is een fascinerend artikel geworden, fijn opgeschreven en, zoals we van hem gewend zijn, aantrekkelijk geïllustreerd. Leest u het eens in Uw tuin of op Uw balkon, met een lekker kopje koffie erbij. Neemt U er vooral de tijd voor, het is echt een bijzondere productie.
Dat geldt ook voor het verhaal over een omstreden uitgifte van postzegels. Het ging om frankeerzegels met toeslag voor het zogeheten Nederlandsch Vrijwilligerslegioen. Zoals altijd, is de zaak diep onderzocht. Ook dit artikel verdient, vind ik persoonlijk, een kopje koffie in de tuin of op het balkon.
De absolute parel van deze Terugblik is een klein artikel over de man die de bevrijding van Auschwitz leidde, Anatoliy Shapiro. Deze officier van het Rode Leger was van Joodse afkomst. Weinig mensen weten dat en de auteur geeft een wat wrange reden voor deze onbekendheid: Shapiro diende in het verkeerde leger. Hoe moeilijk te geloven het nu ook klinkt, na 1945 kwam de aandacht van veel regeringen te liggen bij de Koude Oorlog, het kat-en-muisspel tussen Washington en Moskou, dat tientallen jaren duurde. Vergeten waren de grote offers die door de Sovjet-Unie en het Rode Leger waren gebracht, Shapiro (en met hem vele anderen!) werden langzaam maar zeker naar de kelder van de geschiedenis verdreven, ver weg van
de spotlight die ze verdienden. Het artikel laat mooi zien dat het verleden nooit ‘af’ is en als een soort objectieve realiteit wacht op ons om bestudeerd te worden. Het verleden ‘wijzigt’ al naar gelang onze bril verandert.
Eén van de (weinige?) voordelen van ouder worden is dat je, althans dat idee heb ik, dingen beter begrijpt en aanvoelt. Toen ik een kind was, ging ik altijd met mijn moeder naar de Dodenherdenking op 4 mei, maar het was voor mij, ook al kende ik de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, toch vooral een wandeling in de avondzon. Dit jaar zat ik in mijn studeerkamer. Op mijn computerscherm volgde ik de herdenking, terwijl ik uit het raam kijkend twee vlaggen in mijn straat halfstok zag hangen. Het deed me veel, met name die vlaggen. De pijn van de Tweede Wereldoorlog is nog niet vergeten en het verlies van zoveel mensenlevens zal altijd deel uitmaken van wie we zijn.
We mogen de Tweede Wereldoorlog dus nooit vergeten en dat is natuurlijk een kerndoel van de Documentatiegroep. Ons blad levert daar een bijdrage aan. Ook in deze Terugblik staan er weer interessante artikelen.
Verder lezen “Terugblik ’40-’45 juni 2021: Balkan, Panther-Stellung en Canada”
Hebt U, net als zoveel andere mensen in de hele wereld, behoefte aan hoop en moed omdat de coronacrisis langer duurt dan verwacht? Dan is het een goed idee om het artikel van ‘De puzzel die Nederland hoop gaf’ te lezen in deze Terugblik. Dat artikel vertelt ons het verhaal van een puzzel waar honden op te zien zijn. In de hem kenmerkende soepele stijl legt de auteur uit dat die honden symbool stonden voor de diverse leiders in die periode, onder wie Winston Churchill.
Verder lezen “Terugblik 615 – STALAG X B, Blitzkrieg Zuid-Limburg, Het magnetron als WW2-product”
In 1941 bezocht een NSB-ambtenaar een boekententoonstelling en raakte zeer ontstemd. Bij een stand over de Nederlandse literatuur had hij een boek gezien van de dichter Slauerhoff. En dat had hem boos gemaakt. Slauerhoff schreef dat hij niet tegen kinine kon en enkele andere medicijnen ‘als jood’. In deze context is ‘jood’ natuurlijk een afkorting van jodium, maar dat was niet besteed aan de ééndimensionale geest van deze NSB-er.
Bovenstaande anekdote is afkomstig uit het boeiende artikel over het zogeheten Letterengilde.
Verder lezen “Letterengilde, Blitzkrieg Zuid-Limburg en Krakau – Terugblik 614 april 2021”
Deze Terugblik opent met een wel heel bijzonder verhaal. Een lid vertelt hoe hij als jonge ‘hongervluchteling’ in 1945 vanuit Den Haag in Friesland terechtkwam. Toen ik het las, vond ik met name de details erg ontroerend. Zo beschrijft hij een soort bijeenkomst waarin Friese ouders een keuze mochten maken uit de kinderen die als ‘hongervluchteling’ waren gekomen. ‘Hoe je je als kind dan voelde als je niet door de eerste binnenkomers werd uitgekozen om mee te gaan naar huis, zal niemand begrijpen die dat zelf niet heeft meegemaakt’, schrijft hij. En gelijk heeft hij natuurlijk. Ook de terugkomst in Den Haag is aandoenlijk: ‘Na lang te hebben gezeuld met m’n bagage was ik eindelijk op het Monniken- damplein aangeland. Daar lag men te slapen, want bericht dat ik zou komen, hadden zij niet ontvangen. Toen ik boven was en op de deur had geklopt (de bel deed het niet), werd er gelukkig gauw open gedaan. Een beschrijving van de wederzijdse begroeting zal ik niet geven’. De essentie van dit verhaal schreef de auteur al in 1945 op: verklaart dat waarom het zo direct en aansprekend is?
Een redacteur raakte geïnspireerd door de term ‘schuldig landschap’ zoals gebruikt door de kunstenaar Armando. Toen hij eens goed onderzoek deed naar zijn buurt, ontdekte hij dat het landschap aldaar reden heeft voor zelfreflectie: er stond onder andere een lanceerinstallatie voor V1’s opgesteld. Het artikel doet ons nog eens beseffen dat de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog niet zomaar ‘ergens anders’ is – soms ligt die geschiedenis net om de hoek – bij wijze van spreken – van je tuin.
In een ander interessant artikel wordt uitgebreid stilgestaan bij de rol van Zuid-Limburg in de Blitzkrieg van 1940. Deze rol was groter dan vaak wordt gedacht, zo zal hij ons in een drieluik gaan uitleggen. In dit nummer leest U de ‘ouverture’. Aanbevolen!
Vergeet U ook niet de pagina te lezen waarop het Bestuur de Algemene Ledenvergadering aankondigt. In deze tijden van corona is deze natuurlijk digitaal, maar dat neemt niet weg dat zij een mogelijkheid biedt Uw stem te laten horen.
Op het moment van schrijven (10 februari) is het buiten ijskoud. Toch komt er geen Elfstedentocht, mede door corona. Om U toch even in de stemming te brengen, hebben wij een pagina over ‘de tocht der tochten’ van 1942.
Bent U door de coronapandemie ook anders tegen reizen gaan aankijken? Voordat alle beperkingen van kracht werden, besloot ik soms op donderdagavond pas de volgende dag naar Parijs af te reizen. Dat kan niet meer, dus ik probeer nu vanuit mijn leunstoel te reizen – elk reisverslag is voor mij een aanleiding om even te ontsnappen aan de grauwheid van de pandemie. Mede vanuit dat perspectief wil ik het mooie artikel over Florida in deze Terugblik in Uw aandacht aanbevelen. De auteur en zijn echtgenote gingen tijdens een bezoek aan de Amerikaanse staat Florida op zoek naar sporen van de Tweede Wereldoorlog. Die vonden ze en ze maakten daar ook mooie foto’s van.
In een fijn geschreven artikel wordt stilgestaan bij de moord op een brandweer-kapitein in Winterswijk. Waarom werd deze heer Meijer in koelen bloede doodgeschoten? Wat zat daar achter en heeft ooit iemand een serieuze poging ondernomen om de dader(s) te vervolgen? In het grote boek van de Tweede Wereldoorlog is dit natuurlijk een voetnoot, maar de auteur heeft er een artikel van gemaakt dat je in één adem uitleest.
In deze Terugblik drukken we ook een stuk af van een dagboek dat onze redacteur ooit min of meer bij toeval in zijn bezit kreeg. De echtgenote van een arts in Wassenaar beschrijft in deze fragmenten hoe zij het begin van de Tweede Wereldoorlog heeft ervaren. Het staat vol met fijne details en getuigt van een persoonlijke blik op de gebeurtenissen. Verder een interessant artikel over verzetsheld Jan van Hoof.
Ook nu weer heeft de redactie geprobeerd om een Terugblik in elkaar te zetten die u gaat boeien. Dit keer hebben we de focus gelegd bij het begrip ‘cultuur’. Zoals U weet, is cultuur een erg breed begrip dat loopt van de muziek van Mozart tot aan de tekeningen op doosjes lucifers. Die variatie vindt U ook terug in dit nummer.
In deze editie een uitgebreid artikel van een van onze topauteurs. Altijd slaagt hij er in een nieuwe episode uit de Tweede Wereldoorlog te ontdekken en beschrijven. Opvallend aan zijn stijl zijn de kleine details die maken dat zijn artikel echt gaat leven.
Hij brengt u terug naar een buitenkamp van Vught dat tot nog toe in de geschiedschrijving niet de aandacht krijgt die het verdient. Zoals altijd is het artikel gestoeld op gedegen historisch onderzoek. Kortom, een aanrader!
Verder lezen “Konzentration Aussenkommando Moerdijk – Terugblik ’40-’45 nr. 610”