Het gevangenispersoneel stond tijdens de bezetting niet open voor de Duitse militaristische gevangeniscultuur. Hiermee is de nazificatie van het Nederlandse gevangeniswezen uitgebleven. Dat blijkt uit het boek van NIOD-onderzoeker Ralf Futselaar over de geschiedenis van de Nederlandse gevangenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Bij gevangenissen in de oorlog denkt men al snel aan onrecht en mishandeling. Toch was de werkelijkheid veel gecompliceerder. Het gevangenispersoneel leverde enerzijds diensten aan de bezetter die onderdrukking mogelijk maakten. Zij waren daarmee een cruciaal onderdeel voor de Duitse veiligheidsdiensten. Uit het onderzoek van Ralf Futselaar blijkt echter dat wanneer men de kans kreeg om de bezetter tegen te werken, of opgesloten verzetsmensen te helpen, ze deze meestal met beide handen aangrepen.
Dit werd gevoed door de oncollegiale houding van met name de Sicherheitsdienst. Ook door hun gruwelijke behandeling van politieke gevangenen – een nieuwe en in de ogen van Nederlandse medewerkers respectabele groep gedetineerden – werden de Duitse collega’s al snel als vijand gezien. ,,Zelf als zij, om de naoorlogse termen te gebruiken, het niets eens waren over wat precies ‘goed’ was, bestond er nauwelijks onduidelijkheid over wat ‘fout’ was.”
Gevangenissen in oorlogstijd besteedt niet alleen aandacht aan deze goed/fout/grijs-discussie. Naast de omgang met de politieke gevangenen en de Duitser bezetter zoomt Futselaar ook verder in op het leven van de ‘gewone delinquent’ en de noodzakelijke hervormingen van het gevangeniswezen die tijdens de oorlog hun aanvang vonden.
De oorlog betekende het einde van het systeem van eenzame opsluiting en het begin van resocialisatie. Het werd evident dat het Nederlandse gevangeniswezen aan hervorming toe was.
Presentatie Gevangenissen in Oorlogstijd 1940-1945
Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, Ministerie van Veiligheid en Justitie en Uitgeverij BOOM.nl organiseren op dinsdag 10 november een bijeenkomst van 14.00-17.00 uur. Aansluitend vindt er een borrel in vergadercentrum Nieuwersluis, Zandpad 3, Nieuwersluis plaats.
Tijdens deze bijeenkomst spreken onder andere NIOD-directeur Marjan Schwegman en onderzoeker Ralf Futselaar over de invloed die de bezettingstijd, met de daarbij behorende veranderende verhoudingen en patronen, op het Nederlandse gevangeniswezen had. De presentatie vindt plaats in vergadercentrum Nieuwersluis , een unieke en – als voormalig militaire gevangenis – historische plek. http://www.niod.knaw.nl/nl/activiteiten/gevangenissen-oorlogstijd-1940-1945
Over de auteur
Ralf Futselaar is historicus en is als onderzoeker verbonden aan het NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies. Hij publiceerde eerder over criminaliteit, racisme, kindersterfte, economische crises en gewelddadige vrouwen.
Dit boek is tot stand gekomen dankzij subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (nwo), het ministerie van Veiligheid en Justitie en het Nationaal Gevangenismuseum. Het onderzoek is uitgevoerd binnen het nwo-programma Dynamiek van de Herinnering.
Het Verzetsmuseum Amsterdam heeft op 30 december 2015 de 100.000ste bezoeker ontvangen. Het Verzetsmuseum is de afgelopen jaren hard gegroeid, van ruim 63.000 in 2013, naar 87.000 in 2014, tot 100.000 in 2015. Ook het aantal jongeren dat het museum in schoolverband bezocht kende in 2015 een record van 20.085 bezoekers.
Liesbeth van der Horst, directeur: “Het jaar startte heel goed en in de zomer dachten we dat we de 100.000 zeker zouden halen, maar in het najaar liepen de cijfers terug waardoor het er toch nog om ging spannen. Gelukkig hadden we een goede Kerstvakantie zodat we de magische 100.000-grens op de valreep toch nog net hebben gehaald.”
De sterke bezoekersgroei is te danken aan het succes van Verzetsmuseum Junior dat in oktober 2013 open ging in nieuwbouw achter het museum. Maar het museum profiteert ook van de toegenomen belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog en het toenemende aantal toeristen in Amsterdam. Het Verzetsmuseum is zeer populair bij buitenlandse toeristen. Op Tripadvisor stond het museum in de top vijf van meest gewaardeerde musea in Amsterdam. Het museum werd genomineerd voor de European Museum of the Year Award en Verzetsmuseum Junior kreeg de Kidsproof Museumprijs, die voor het eerst werd gewonnen door een historisch museum.
In Westerbroek zijn op zaterdag 19 december restanten uit de Tweede Wereldoorlog te bekijken. Het gaat om loopgraven en tankgrachten, die ontdekt zijn tijdens de aanleg van dierentunnel bij het Winschoterdiep, onder de Rijksweg West (N860). Deze passage zal op die dag ook officieel worden geopend, om 10 uur aan de Hesselinklaan. De rondleiding door de loopgraven begint om 12.00 uur.
Archeologisch onderzoek
Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat de Duitsers aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Westerbroek een verdedigingslinie, genaamd de Frieslandriegel, hebben aangelegd. De oude loopgraven en tankgrachten zijn aangetroffen tijdens de werkzaamheden in het gebied. Aan de geschiedenis van de verdedigingslinie zal bij de inwijding van de passage volop aandacht worden besteed. Zo zal de opening verricht worden door iemand die destijds mee moest graven aan de verdedigingslinie. Ook gedeputeerde Henk Staghouwer en wethouder Oetra Gopal van Hoogezand-Sappemeer nemen deel aan de openingshandeling.
Aanleg natuurgebied
De dierenpassage is onderdeel van de aanleg van een natuurgebied in Westerbroek. Dit moet de omliggende natuurgebieden Zuidlaardermeer, Leekstermeer en Midden-Groningen met elkaar verbinden. De gebieden maken deel uit van het Natuurwerk Nederland.
Op zaterdag 14 november organiseert de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum weer een themadag in de Concertzaal aan de Rozenstraat in Oosterbeek-laag, (Tegenover de N.H. kerk.)
De aanvang is om 10.30 uur ( zaal open om 10.00 uur)
De themadag is voor iedereen toegankelijk. De kosten zijn € 5, Vrienden Airborne Museum gratis.
Programma:
Van 10.00 uur tot 13.30 uur: Een presentatie over de toekomstplannen van het Airborne Museum door mevrouw Sarah Thurlings-Heijse, directeur van het Airborne Museum, gevolgd door een presentatie over de PR van het Airborne Museum door mevrouw Natalie Rosenberg,
PR medewerkster van het Airborne Museum
Daarna diverse activiteiten waaronder boekendienst van boeken over de Operatie Market Garden door Okko Luursema; Nico Schuurman is aanwezig om zijn educatieve stripboek “Ede 1944 & Market Garden” te signeren (plus een originele tekening voor de liefhebber);
Jan Dirks uit Vlaardingen toont voorbeelden van voor het verzet gedropt materiaal;
Wybo Boersma geeft uitleg over nieuwe uitgaven in 2015 over de slag om Arnhem.
Om 12.30 uur is de mogelijkheid om deel te nemen aan een lunch Deze kost € 12,50 en moet voor 10 november opgegeven worden via e-mail: w.boersma@wxs.nl of tel: 0318-639633.
Van 13.30 uur tot 15.00 uur geeft Gert Jan Vuyk een lezing met als onderwerp:
“ Montgomery en 2e SS Panzerkorps”.
In zijn memoires wijdt Montgomery het verlies van Arnhem o.a. aan de aanwezigheid bij Arnhem van het 2 SS Pz Corps. In deze lezing wordt er in gegaan op twee vragen.
Was het alleen bij Arnhem dat de aanwezigheid van deze Duitse troepen bijdroegen aan het verlies?
Wie wisten op welk moment omtrent deze aanwezigheid en wat werd er met die kennis gedaan? Een belangrijke rol daarbij wordt gespeeld door Ultra berichten.
Na de lezing zal indien mogelijk een dvd vertoond met betrekking tot het onderwerp van de lezing of met betrekking van ULTRA. De themadag is om 16.00 uur afgelopen.
Francien de Zeeuw, Nederlands eerste vrouwelijke militair, is op 93-jarige leeftijd in haar woonplaats Middenbeemster overleden. Ze stond bekend als eerste lid van de Marine Vrouwenafdeling (Marva) en om haar heldhaftige en risicovolle verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maandag 14 september werd De Zeeuw begraven.
dr. Nanci Adler (1963) is per 15 juni benoemd tot hoogleraar Herinnering, geschiedenis en recht in relatie tot regimewisselingen aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De leerstoel is ingesteld in samenwerking met het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust-, en Genocidestudies en de KNAW.
Nanci Adler gaat onderzoek doen naar de manier waarop de herinnering aan een periode van dictatuur, repressief geweld en andere mensenrechtenschendingen vorm krijgt, in het bijzonder in samenlevingen waarin een open debat over het verleden wordt onderdrukt. De recente geschiedenis leert dat de val van dictatoriale en gewelddadige regimes niet als vanzelfsprekend leidt tot het vaststellen van schuld en bestraffing van de daders, en evenmin tot erkenning van het lijden van slachtoffers en tot het herstel van hun rechten.
De redenen hiervoor kunnen uiteenlopen, maar in veel post-autoritaire samenlevingen zijn de verhalen die mensen over hun traumatische verleden vertellen onderworpen aan een ‘officiële’ herinneringspolitiek. Dat betekent dat alleen die slachtofferverhalen acceptabel worden geacht die de doelen van de nieuwe machthebbers dienen. De meeste slachtoffers worden geacht te zwijgen. Dit belemmert een zuiverende collectieve omgang met het verleden en daarmee ook verzoening.
Het onderzoek van Adler naar dit fenomeen wordt internationaal en comparatief georiënteerd. Het hangt als zodanig nauw samen met het interdisciplinaire en internationale onderzoeksgebied Transitional Justice. De leerstoel zal ertoe bijdragen dat het onderzoek naar de geschiedenis, theorie en praktijk van Transitional Justice een krachtige impuls krijgt.
Adler is sinds 2003 verbonden aan het NIOD, sinds 2014 als directeur onderzoek. Ook is ze hoofd van de afdeling Holocaust- and Genocide Studies. Ze is teamleider en medeoprichter van het door KNAW gesubsidieerde NIOD-onderzoeksprogramma Understanding the Age of Transitional Justice: Narratives in Historical Perspective. Binnen de opleiding Geschiedenis aan de UvA doceert Adler diverse onderwijsvakken in het kader van het Mastertraject Holocaust- and Genocide Studies. Adler is onder andere auteur van Keeping Faith with the Party: Communist Believers Return from the Gulag (2012), The Gulag Survivor: Beyond the Soviet System (2002), and Victims of Soviet Terror: The Story of the Memorial Movement (1993).
De Documentatiegroep stelt zich ten doel de belangstelling voor en de beoefening van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, zijn oorzaak en zijn gevolgen, in de meest ruime zin te bevorderen.
Zij tracht haar doel te dienen met alle wettige middelen.
Op de ledenservice vindt u momenteel o.a. de scans van Terugblik ’40-’45 en een doorzoekbare index van alle artikelen. Vanaf september 1963. Ook is een rapportage van de Werkgroep Einde Verzameling in te zien.
Ter gelegenheid van ons jubileum hebben we in 2018 een verzamelband voor leden uitgebracht. Er passen twee jaargangen van Terugblik ’40-’45 in een band.
De Documentatiegroep ’40-’45 is in 1963 opgericht als vereniging van verzamelaars van documentatie en militaria, maar tegenwoordig is het merendeel van de leden geïnteresseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De Documentatiegroep ’40-’45 heeft zo’n 700 leden, niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland tot in Canada en Australië. Lid worden kost slechts EURO 45,- per jaar! (tot 21 jaar EURO 30,-, minimum leeftijd 16 jaar). Leden in het buitenland betalen daarbij een bijdrage in de portokosten. Daarvoor krijgt u 11x per jaar het blad Terugblik ’40-’45, kunt de beurzen bezoeken en kunt u deelnemen aan excursies. Voor meer informatie kijk onder ‘Vereniging‘.
Opzeggen
Opzeggingen van het lidmaatschap uitsluitend schriftelijk of per e-mail vóór 3 december aan het adres van de secretaris van de vereniging. Het adres staat in Terugblik onder colofon.
Kan ik per maand opzeggen?
Nee, Documentatiegroep ’40-‘45 is een vereniging. en opzeggen is alleen per kalenderjaar mogelijk.
