Donderdag 7 oktober 2004
 |
|
De bovenkant van het fort Even Emael, zeer |
?
Nadat de bus, na gestopt te hebben in o.a. Oosterbeek en Eindhoven, in
Maastricht de laatste passagiers aan boord nam, kon de reis beginnen. De eerste
dag zou geheel in het teken staan van het Fort Eben Emael. Dit zogenaamde “onneembare”
fort werd op 10 mei 1940 binnen een kwartier door de Duitse parachutisten
veroverd. Mede daarom werd gekozen voor een bezoek aan dit fort. Het betreft
hier ook een actie van parachutisten, zij het van de Duitse kant. De Airborne-geinteresseerden
onder ons, konden een bezoek dan ook zeker waarderen.
De gidsen in het fort legden ons uit dat het fort zeer goed was beschermd en
vooral lessen had getrokken uit de Eerste Wereldoorlog. In de Eerste
Wereldoorlog deed namelijk de tank zijn intrede en het fort werd dan ook
beschermd tegen tanks middels diverse Anti-tank wallen en grachten. Daarnaast
had het fort een eigen stroomvoorziening en een uitgebreid gangenstelsel, dat
zelfs de soldaten die er zaten, niet in zijn geheel kenden. Dit moest wel een
onneembare vesting zijn in West-Europa. Het bleek echter anders.
De Duitse parachutisten onder leiding van Kapitein Koch landen met
zweevliegtuigen letterlijk op het fort. Dit maakte dat alle tankwallen overbodig
waren. De Belgische verdedigers waren zo overrompeld, dat ze pas later
doorhadden dat de Duitsers waren geland. Echter toen bleek het al te laat te
zijn. Een Belgische waarnemer had nog vliegtuigen gezien, “die geen geluid
maakten”, maar hier werd niet adequaat op gereageerd. Het was zelfs zo
verrassend, dat een Belgische soldaat aan zijn meerdere meldde “vreemde laarzen”
te zien voor zijn geschutskoepel, de meerdere zou het uitzoeken en vervolgens
terugbellen.? Echter de soldaat werd niet meer teruggebeld, daar ook deze
meerdere werd overrompeld.
Naast deze unieke actie, gebruikten de Duitsers ook een nieuwe techniek. De
zogenaamde holle lading.? Wanneer een holle lading ontploft wordt de
energie geconcentreerd in het centrum ervan, tegenover en in de lengteas van de
lading. Ze verleende o.a. de Panzerfaust, het Duitse antitankwapen, zijn
vernietigende kracht.
Gevolg was dat de Duitsers binnen 15 minuten de controle over het fort hadden
en alleen maar hoefden te wachten tot de Belgen zich zouden overgeven. Dit
duurde nog 36 uur. In die tijd is het voor velen binnen in het fort een hel
geweest, daar de stroom uitviel, gevolgd door de explosies van de holle lading.
Ook volgden aan vallen van Stuka’s, Duitse jachtbommenwerpers.
?
?
 |
|
Diorama van Duitse leiding van de |
?
Een uitgebreid verslag van de verovering van Eben Emael, is reeds in de
Terugblik ’40-’45 en is terug te vinden op onze site via
deze link.
Na het bezoek aan Eben Emael reed de bus via Werbomont naar ons hotel in
Braque-Fraiture, we bleken op een historische plek ons hotel te hebben gevonden.
?
Vrijdag 8 oktober 2004
?
?
 |
|
Monument voor de gevechten bij |
?
?
Vandaag begint onze eerste dag in de Ardennen. Het Ardennen-offensief is door
Hitler ingezet om uiteindelijk Antwerpen in te nemen. Op deze manier hoopte hij
een afzonderlijke vrede met het Westen te kunnen bereiken. Na de doorbraak in
Normandie rukten de Geallieerde legers in snel tempo op. Op 4 september werd
Antwerpen bevrijd en kort daarna viel ook Luik. Op 17 september startte de
Operatie Market Garden, deze operatie had tot doel om met een snelle doorstoot
de Rijn over te trekken. Deze operatie mislukte echter. De Amerikaanse divisies
van Patton stonden reeds aan de Duitse grens. Het Amerikaanse 1e leger wist door
te breken naar Aken.
De plannen werden echter doorkruist door het Ardennen offensief dat in de morgen
van 16 december startte. De Duitse legers vielen aan vanuit de Eiffel over de
lijn St. Vith – Clevaux – Ettelbruck. Bij Eupen zou tevens een Duitse
fallschirmjager (parachutisten) divisie landen. Ook zetten de Duitsers een
snelle pantserbrigade in, welke verkleed als Amerikanen verwarring moesten
zaaien.
De Ardennen waren in die tijd ondergesneeuwd en de smalle weggetjes maakten het
terrein zeker niet ideaal voor een blitzkrieg.
We vertrekken ’s morgens om half negen richting Bastogne. Na een korte rit komen
we aan in Foy.
Bastogne was een belangrijk wegenknooppunt. Het Amerikaanse 1e leger was
bestemd om het gebied rond Bastogne te bewaken. Na de aanval reageerden de
Amerikanen met road-blocs om de versterkingen te kunnen aanvoeren. Deze
versterkingen werden binnen 24 uur geleverd. De 101ste Airborne Divisie werd
vanuit Reims naar het gebied gedirigeerd en richtte de verdediging rond Bastogne
in. De Divisie was niet uitgerust voor de winterse omstandigheden. De lichte
bewapening en de zomerkleding zorgden voor veel ontberingen.? De Airborne
Divisie zorgde ervoor dat de verdediging van Bastogne georganiseerd kon worden
door twee dagen bij Noville stand te houden tegen de Duitse tanks. Hierna werd
teruggetrokken op Foy, alwaar de strijd werd voortgezet. Foy is ook genoemd in
de serie naar het gelijknamige boek “Band of Brothers”, van Stephen Ambrose. In
de bossen rond Foy zijn de vele schuttersputten nog steeds te vinden, hetgeen de
strijd wel erg dichtbij brengt.
Na gestopt te zijn in Foy vertrekt de bus verder naar de hoger gelegen grond bij
Mont.
?
?
 |
|
De bossen bij Foy. Op de voorgrond een |
?
?
Nabij Mont plande Lt.-Kolonel Ewell van het 501e Parachute Infanterie
Regiment, zijn verdediging. Dit terrein bleek goed te verdedigen tegen de Duitse
tanks. De Duitse tanks liepen er vast in de modder en konden door de Amerikanen
middels Bazooka’s tot stilstand worden gebracht. Ondertussen was het 4e Leger
van Patton bezig om de Airborne troepen te ontzetten uit hun verdediging.
Sommige stellingen van de Amerikanen werden onder de voet gelopen.
Na Mont vertrekt de bus richtig het museum bij Bastogne. Even buiten Bastogne is
een imposant monument geplaatst voor de Amerikaanse troepen. Het monument bevat
de namen van alle staten van de Verenigde Staten. Naast het monument bevindt
zich het oorlogsmuseum van Bastogne. Dit museum bevat een zeer uitgebreide
collectie, waaronder de originele jas van de Duitse generaal Von Manteuffel, die
de aanval op Bastogne leidde. Naast vele wapens en uniformen, zijn door gebruik
te maken van diorama’s ook Duitse en Amerikaanse stellingen nagemaakt. Vroeger
bevatte het museum ook een maquette, maar deze ging na wateroverlast verloren.
Nu is deze plaats ingericht met tijdelijke tentoonstelling. Een digitale gids
leidt de bezoeker rond langs de bazooka’s, panzerfausten. Ook wordt de bezoeker
duidelijk uitgelegd hoe de verschillende partijen zich probeerden te weren tegen
de kou.
?
?
 |
|
Diorama van de bevoorrading in |
?
De situatie was door de gebrekkige bevoorradig steeds meer onhoudbaar
geworden.? Nabij het plaatsje Remoifosse vroeg een aantal Duitse soldaten
met een witte vlag om overgave. De Amerikaanse generaal McAuliffe gaf hierop als
antwoord “NUTS”.
De Duitsers begrepen niet wat dit betekende, Kolonel Harper legde hen uit dat
dit zoiets betekende als “go to hell”. De Duitsers waarschuwden voor de gevolgen.
’s Nachts werd Bastogne zwaar gebombardeerd door de Duitse Luftwaffe.
?
Nabij het plaatsje Champ werd de Duitse tankdivisie versterkt met nieuwe
troepen om “Bastogne een kerstgeschenk” voor de Fuhrer te maken. De aanval
mislukte echter. De weg bij Champ wordt ook werd ook wel Fox-hole-land genoemd.
Velen leden aan de zogenaamde loopgraaf voet.? Door de kou kan het weefsel
afsterven.
Nadat op 23 december weersverbetering optrad, konden de Geallieerden
eindelijk de troepen via de lucht bevooraden. Dit werd een groot succes. 462 van
de gedropte 482 ton werd geborgen. Ook landen zweefvliegtuigen, waaronder een
compleet medisch team.
?
?
 |
|
Pillbox bij Assenois, met plaquette |
?
Bij Assenois braken de Amerikaanse tanks definitief door. Een monument op een
kleine kazemat (pillbox) herinnert aan deze doorbraak. Hier werd door
tankdivisie van Luitenant Bogess contact gemaakt met de 101st Airborne.? Na het ontzet werden de
Airbornes nog niet teruggenomen. Ze veroverden na een bloedige strijd nog het
stadje Noville en het plaatsje Rachamps.
?
Zaterdag 9 oktober 2004
Vandaag vertrekt de bus al vroeg om het gebied van de 82ste Airborne Divisie
te verkennen. In het begin van de Duitse aanval kreeg Generaal Gavin de opdracht
om de belangrijke weg Luik-Bastogne te verdedigen. Vanaf 19 december richtte
Gavin daar zijn verdediging in als een vierkant, dit vierkant liep was op de
lijn Trois Ponts – Salmchateau – Baraque Fraiture – Werbomont. In Werbomont
waren? we de eerste dag al geweest. De Divisie nam belangrijke bruggen in,
maar Gavin liet expres een opening in het vierkant zodat Amerikaanse troepen
konden ontsnappen uit de omsingeling. Tijdens de verdediging verloor de 82ste
Airborne Divisie 4328 manschappen, die werden gedood, vermist werden, gewond
waren of krijgsgevangen werden gemaakt.
?
?
 |
|
Monument voor Parker, nabij ons hotel |
We beginnen onze tour vlakbij ons hotel te Baraque Fraiture. Op 10 meter van
ons hotel bevindt zich het belangrijke kruispunt tussen de weg Luik – Bastogne
en Werbomont – Luxemburg. Majoor Parker richtte hier zijn verdediging in. Deze
verdediging hield hij van 19 december tot 24 december vol. Daarna moest hij
terugtrekken op de nieuwe lijn van de 82ste Airborne Divisie.
?
?
 |
|
Hoofdkwartier van Gavin te Bra |
?
Gavin passeerde binnen vierentwintig uur, drie maal deze weg naar Luik. Deze
weg gaan wij vandaag ook volgen. In Bra trok de Divisie zich terug en in het
plaatselijke kasteel richtte Gavin zijn hoofdwartier in. Op 20 december werd ook
op de lijn de 30e Duitse Infanterie van Peiper ingesloten. Dit gebeurde door het
504e Parachute Infanterie Regiment (PIR) van Kolonel Tucker, welke ook de Waal
Crossing bij Nijmegen gedaan had.
In het plaatsje Erria zien we hoe de parachutisten gefrustreerd werden door
de behoudende strategie van Montgomery. Ze zagen de Duitsers hun verdediging
opbouwen, maar mochten er niets aan doen.
?
?
 |
|
Uitzicht vanaf Mont-Jacques |
?
Vervolgens rijden we door naar Fosse. Dit plaatsje ligt op de heuvel Mont
Jacques. Op 3 januari 1945 werd deze heuvel met groot verlies ingenomen door het
505e en 517e PIR. Bovenop de heuvel is het strategisch belang goed te begrijpen,
maar ook kun je daar zien hoeveel verliezen de Amerikanen moesten incasseren,
omdat de Duitsers de heuvel goed konden verdedigen. Op deze heuvel verloren vele
oude veteranen van Afrika, Sicilie, Normandie en Nederland het leven of raakten
zwaar gewond.
Bij een picknickplaats stoppen we vervolgens om te zien waar de Kampfgruppe
Peiper zich terugtrok dwars door de stellingen van het 82ste Airborne.
?
?
 |
?
?
Hierna rijden we via Trois Pont door naar Poteau. In dit gebied werden
bruggen vernield, waardoor de Duitse opmars hier staakte. In Poteau bezoeken we
een museum van een Arnhems echtpaar, dat hier in een oude grenspost een museum
heeft in gericht. Poteau lag op een belangrijke kruising en werd 7 dagen bezet
door de Duitsers. Het is een interessant gebied, dat na de Eerste Wereldoorlog
Belgisch werd, maar in 1940 weer Duits werd. Velen moesten daar toen verplicht
dienen bij het Duitse Leger. In het museum vertelt de enthousiaste eigenaar over
de geschiedenis van het museum en over de interessante voertuigen en attributen,
die hij samen met zijn vrouw heeft verzameld. In dit gebied zijn veel beroemde
foto’s gemaakt. We rijden met een oude halftrack naar een door hem opgericht
monument waar Amerikaanse troepen in een hinderlaag liepen. Ook hier zijn veel
foto’s gemaakt.
?
?
 |
|
Monument op de plaats van de |
?
Na dit interessante bezoek rijden we terug naar ons hotel via Salmchateau.
Daar leverde de 7th Armoured Divisie slag. ’s Avonds wordt in het hotel nog
nagediscussieerd over de dag en er wordt een aflevering van Band of Brothers
getoond.
Zondag 10 oktober 2004
Het is alweer de laatste dag van onze Battefieldtour. Vandaag gaan de route
van de Kampfgruppe Peiper volgen. Dit was een onderdeel van de 1ste SS
Pantserdivisie. Dit was een elite-eenheid, de Leibstandarte “Adolf Hitler”. De
formatie bestond uit 100 Mark IV en IV tanks, 43 Tiger II tanks, gemotoriseerde
pantsergrenadiers,luchtdoelgeschut, een pantserartillerieregiment en een
pionierbataljon.? Onderweg eiste Peiper ook nog een parachutistenbataljon
op. Met al deze voertuigen trok Peiper over de smalle, vaak onverharde wegen van
de Ardennen.
De groep van Peiper trok vanaf Losheim op richting de Maas. De Duitsers
startten hier met een hevig artilleriebombardement en een snelle brigade in
Amerikaanse uniformen rukte op. Deze brigade werd door Peiper echter ingehaald
en Peiper voegde brutaal zijn brigade in bij de terugtrekkende colonnes van de
Amerikanen. Onderweg werd ook nog een Amerikaans brandstofdepot veroverd, waar
Peiper de voertuigen liet bijtanken door Amrikaanse krijgsgevangen. In het
rustgebied van de 99ste Amerikaanse Infanterie Divisie werden veel
krijgsgevangen gemaakt, die op de Duitse tanks werden meegenomen. We beginnen
onze tour nabij Bagatelle-Baugnez. Hier werdt door de eerste groep van Peiper
een colonne Amerikaanse voertuigen ontdekt. Het is hier waar een van de meest
besproken oorlogsmisdaden plaatsvond. In de literatuur komt vaak naar voren dat
de Amerikanen werden samengedreven op een weide en daar werden vermoord. Recent
onderzoek van de Belgische auteur Cuppens toont echter een ander verhaal. De
eerste groep nam de Amerikanen onder vuur en de Duitse infanterie kon de
ontredderde Amerikanen bestormen. Het was daar echter een chaos van de
krijgsgevangenen op de tanks en nu ook op de weide. De groep? Duitsers reed
verder om het Hotel du Moulin te bestormen, waar Generaal Timberlake zijn
hoofdkwartier.
?
?
 |
|
Monument bij Baugnez voor de 86 gedode |
?
?De Amerikanen werden achtergelaten en op de weide verzorgt door Duitse
hospikken. De tweede eenheid ontdekte ook de Amerikanen en beschoot deze opnieuw,
waardoor weer Amerikanen sneuvelden. Ook deze eenheid liet de Amerikanen achter
en trok verder. Vervolgens werden de krijgsgevangen door een derde eenheid onder
vuur genomen. Deze Duitse eenheid kreeg pech aan een half-track. Amerikanen
maakten van deze gelegenheid gebruik om een ontsnappingspoging te wagen.
Duitsers waarschuwden nog, maar na twee waarschuwingsschoten vluchtten nog meer
Amerikanen. Ondertussen trokken andere Duitse eenheden verder op. De Duitse
eenheden op de kruising openden in paniek het vuur op de mannen op de weide. Het
huis waarin gevangenen vluchtten, werd ook in brand geschoten. Enkele Amerikanen
wisten te vluchten, anderen kregen een “genadeschot”, De 86 namen op het
monument zijn ook van de gesneuvelden van de beschietingen en de
krijgsgevangenen op de tanks. Volgens Cuppens zijn 21 soldaten bij dit incident
omgekomen. Uiteraard was dit een oorlogsmisdaad, maar het is wel in een ander
daglicht gekomen.
?
?
 |
|
Hotel Du Moulin |
?
Ondertussen trokken de eenheden verder op richting Stavelot. Bij Trois Ponts
wisten de Amerikanen drie bruggen op tijd te ondermijnen en op te blazen. Peiper
verzuimde om richting van Franchorchamps de terugtrekkende Amerikanen te volgen,
die die een groot brandstofdepot hadden. De brug bij Stavelot werd door Peiper
in bezit genomen en er werd een bloedbad onder de bevolking aangericht door de
Duitsers, de stad bleef onbezet. Van 17 tot 18 december rolden Duitse tanks door
Stavelot, later namen de Amerikanen de stad weer in en bliezen de brug op, zodat
Peiper werd afgesneden. De groep trok verder tichting La Gleize. Van daaruit
ondernam Peiper een aanvalspoging richting Stoumount. Peiper achtervolgde de
Amerikanen tot de rand van dorp. het sanatorium met 250 kinderen werd door de
Duitsers omgebouwd tot een vesting. De kinderen bleven ongedeerd. In de
portierswoning van het kasteel werd het hoofdkwartier ingericht. Ondertussen
sloten de Amerikanen de Duitsers steeds verder in.
In La Gleize gebruiken we de lunch en bezoeken we het museum, dat bekend
vanwege de uitgebreide verzameling uniformen.. Vele diorama’s en uniformen maken
het tot een interessant museum. Ook wordt op fotoborden uitgebreid ingegaan op
de gevechten. Het museum toont ons verder een film over de Kampfgruppe Peiper.
?
?
 |
|
Duitse Tiger voor het museum in La |
?
Na ons bezoek rijden we vanuit La Gleize richting Werbomont. Daar komen we
bij het uiterste punt van de Duitse opmars. Nabij Werbomont werd een brug door
de Amerikanen opgeblazen. Hier is nog een monument te zien, dat herinnert aan de
definitieve insluiting van de groep van Peiper.
De eenheid van Peiper raakte steeds verder uitgeput. Bevoorrading door de
Luftwaffe kwam sporadisch aan. Daarop besloot de eenheid ’s nachts van 23 op 24
december ongewapend zich terug te trekken. Op maandag 25 december meldde Peiper
zich met 770 man op het hoofdkwartier waarna de groep werd ontbonden.
Hier eindigt onze Battlefieldtour naar de Ardennen en we vertrekken, na het
maken van foto’s, richting Nederland.
?
?
 |
|
De brug over La Lienne, hier staakte |
?
Nawoord
Het Ardennen-offensief eindigde op 16 januari 1945. De Amerikanen hadden
70.000 slachtoffers (waaronder gesneuvelden en krijgsgevangenen). De Duitse
legers hadden 120.000 slachtoffers te verwerken. Door de Britse strategie van
het langzaam terugdringen van de Duitse legers, in plaats van deze af te snijden,
moesten deze legers later opnieuw worden bestreden. Echter Montgomery eistte de
overwinning op en liet zich laatdunkend uit over de Amerikaanse strategie. De
Amerikanen probeerden deze situatie nog recht te zetten, middels een
persconferentie van Bradley. De Amerikanen waren zeer ontstemd over dit optreden
van Montgomery, waardoor Eisenhower zonder overleg met Montgomery afspraken met
de Russen maakte. Verder werd geen Amerikaans leger meer onder Brits bevel
geplaatst.
Het was de eerste tour van het Airborne Museum naar de Ardennen. Het bleek
door de gidsen Jacques Haegens en Wybo Boersma uitstekend gepland. Iedere keer
kwamen we op tijd aan bij de musea en werden de plaatsen aangedaan. Het was een
rustig programma, dat zich gemakkelijk laat volgen voor de geinteresseerde. In
de Ardennen is niet zo duidelijk te zien wat zich heeft afgespeeld als in
Normandie of Oosterbeek. In deze streek bevinden zich veel minder gedenktekens.
Echter door duidelijk de kaart erbij te houden is de situatie pas enigszins voor
te stellen.
De reis is een absolute aanrader voor eenieder die kennis wil maken met het
Ardennen-offensief.
Copyright 2004 Documentatiegroep ’40-’45
De foto’s zijn eigendom van de Documentatiegroep ’40-’45
